Οι εξορύξεις πιο πολύ απειλούν τους παρόντες επαγγελματίες παρά θα ενισχύσουν την απασχόλησηΑπό τις
Μαρία Παναγιώτου
Ντίνα Ιωακειμίδου

ΜΕΡΟΣ 4ο

Στο προηγούμενο μέρος της έρευνάς μας ασχοληθήκαμε με τα έσοδα που θα προκύψουν για το Ελληνικό Δημόσιο και την Αυτοδιοίκηση από τη γιγάντια εξορυκτική εργασία που θα πραγματοποιηθεί στη χώρα μας και τα οποία, όπως όλα δείχνουν, θα είναι πενιχρά.
Εκείνο που δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια είναι η οικονομική απώλεια που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα μετά τις εξορυκτικές εργασίες, που, όπως όλα δείχνουν, θα είναι κολοσσιαία. Αλλά ας περάσουμε στη ρητορική των θέσεων απασχόλησης που θα δημιουργηθούν από τις εξορυκτικές εργασίες, η οποία δεσπόζει σε πολλά δημόσια -και όχι μόνο- χείλη.

Στη σύμβαση παραχώρησης του Οικοπέδου των Ιωαννίνων (Ν.4300/2014), για παράδειγμα, δεν αποσαφηνίζονται οι τρόποι και τα χρονοδιαγράμματα βάσει των οποίων οι εταιρίες υποχρεώνονται να αποκαταστήσουν το φυσικό περιβάλλον στο οποίο θα δραστηριοποιηθούν. Φυσικά, δεν αναφέρονται ρητώς οι πιθανές ποινές που θα πρέπει να τους επιβληθούν σε περίπτωση μη αποκατάστασης του περιβάλλοντος.

Το 20% των θέσεων εργασίας στην Ηπειρο είναι στον αγροτικό τομέα. Οι διαδικασίες αποψίλωσης, επιπέδωσης και διατάραξης του φυσικού περιβάλλοντος θα αποδιοργανώσουν την οικονομική δραστηριότητα -γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, ιχθυοκαλλιέργεια- της περιοχής, με αποτέλεσμα όποιες θέσεις εργασίας δημιουργηθούν να είναι πολύ λιγότερες από αυτές που θα χαθούν. Αλλο παράδειγμα αποτελεί η περιοχή του Ιονίου, η οποία παραδόθηκε καθολικά στις εξορυκτικές εργασίες και παράγει το 11,8% του εθνικού εισοδήματος. Φανταστείτε τι θα συμβεί αν επηρεαστεί αυτό το εθνικό εισόδημα όχι μόνο από ένα πιθανό ατύχημα, αλλά και από την ίδια την παρουσία των εξεδρών εξόρυξης.

Και μπορεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρίας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) να ανακοίνωσε προχθές, μόλις δηλαδή άρχισε η έρευνα της «δημοκρατίας», πως θα γίνουν επενδύσεις 500.000.000 ευρώ από τις εταιρίες στις οποίες έχουν γίνει μέχρι στιγμής οι παραχωρήσεις των θαλάσσιων και χερσαίων περιοχών στη δυτική Ελλάδα, κανείς όμως δεν μιλάει για τα δεκάδες δισεκατομμύρια που μπορεί να χαθούν σε βάθος χρόνου. Μπροστά σε αυτά, τα 500.000.000 ευρώ μοιάζουν πραγματικά ψίχουλα. Και όλα αυτά ενώ η διάρκεια απόδοσης της κερδοφορίας για τα εξορυκτικά έργα εκτιμάται μόλις γύρω στα 20-30 έτη. Μετά, τι ακριβώς πρόκειται να συμβεί με την οικονομία της χώρας, αν παράλληλα έχουν καταστραφεί οι άλλες ζωογόνες οικονομικές δραστηριότητες; Ξέρετε πόσο αποδίδουν στο κράτος τα κοιτάσματα της Ρουμανίας, που αποτελεί την τέταρτη χώρα στην Ευρώπη με τα περισσότερα κοιτάσματα που εκμεταλλεύονται πολυεθνικές εταιρίες; Μόλις το 1,1%-1,5% επί του ΑΕΠ της χώρας. Αξίζει ακόμη να αναφέρουμε πως, σύμφωνα με τον νόμο 4001/2011, που, όπως επισημάναμε, ψηφίστηκε επί υπουργίας Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, «ο ανάδοχος και οι εργολάβοι ή υπεργολάβοι που αυτός χρησιμοποιεί δύνανται να απασχολούν στην Ελλάδα αλλοδαπούς, υπηκόους τρίτων χωρών, σε εργασίες που απαιτούν ιδιαίτερη εξειδίκευση».

Αυτό πολύ απλά σημαίνει πως οι εξειδικευμένοι, ακριβά αμειβόμενοι εργαζόμενοι θα έρθουν από το εξωτερικό, ενώ στους πολίτες της χώρας μας θα δοθούν κάποιες υποαμειβόμενες εργατικές θέσεις. Στην πραγματικότητα, προβλέπονται 160 θέσεις ανειδίκευτων εργατών ανά σύμβαση και για όσο χρειάζονται οι εταιρίες τους εργάτες αυτούς. Οχι για όλη τη διαδικασία.

Βαρύτατο κόστος και για εμφάνιση πετρελαιοκηλίδας

Στους κινδύνους από τις εξορύξεις θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και το κόστος που θα έχει το Ελληνικό Δημόσιο σε περίπτωση που κληθεί να αντιμετωπίσει κάποια πετρελαιοκηλίδα.

• Η πετρελαιοκηλίδα που προκάλεσε το ατύχημα του «Erika» το 1999 μείωσε τις θερινές τουριστικές κρατήσεις στην περιοχή της Βρετάνης κατά 20%, με συνολικό κόστος και απώλεια εισοδήματος πάνω από 1 δισ. ευρώ στις πληγείσες περιοχές.
• Η πετρελαιοκηλίδα του «Prestige» το 2002, που ρύπανε 1.330 χιλιόμετρα ακτογραμμής της βόρειας Ισπανίας, κόστισε στην ισπανική οικονομία σχεδόν 2,5 δισ. ευρώ. Οι τουριστικές κρατήσεις στην περιοχή μειώθηκαν κατά 13%.
• Η πετρελαιοκηλίδα που δημιουργήθηκε από το ατύχημα στην εξέδρα πετρελαίου Deepwater Horizon το 2010 στον Κόλπο του Μεξικού δημιούργησε σωρευτικές ζημίες της τάξης των 65 δισ. δολαρίων (σε αναλογία, το 31% της ελληνικής οικονομίας!), ενώ οι επιπτώσεις στον τουρισμό εκτιμήθηκαν σε 8 με 23 δισ. δολάρια.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως πρόσφατα ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος Χανς Μπρούινιξ, αναφερόμενος στις εξορύξεις υδρογονανθράκων στη χώρα μας, δήλωσε ότι «[…] η επένδυση σε υποδομές και εγκαταστάσεις που συνδέονται με την παραγωγή ορυκτών καυσίμων έχει πολύ υψηλό ρίσκο», προσθέτοντας ότι «πολύ σύντομα οι υποδομές αυτές θα απαξιωθούν».

«Αστεία» τα κέρδη από τις ενοικιάσεις γης

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το επιχείρημα για τα κέρδη που θα αποκομίσουν οι ιδιώτες από τις ενοικιάσεις γαιών. Η πραγματικότητα είναι κι εδώ αποκαρδιωτική. Για τα πρώτα τρία χρόνια η αποζημίωση είναι μόλις 10 ευρώ το τετραγωνικό, για τα επόμενα πέντε χρόνια αυξάνεται σε 15 ευρώ, ενώ αντίστοιχες και αναλογικές είναι οι αυξήσεις και για τα επόμενα χρόνια.

Εν ολίγοις, τα ποσά είναι αστεία. Για τις ηπειρωτικές εκτάσεις που έχουμε παραχωρήσει υπολογίζονται κατά μέσο όρο σε 200.000 ευρώ ανά έτος. Να θυμίσουμε, βεβαίως, πως, σύμφωνα πάντα με τον νόμο 4001/2011, αν δεν είναι δυνατή η συμβατική κτήση των εκτάσεων, «ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας δεν απαγορεύουν την αναγκαστική απαλλοτρίωση των ακινήτων».

H απαλλοτρίωση ακινήτων δεν είναι αναγκαστική μόνο για τα ακίνητα που χρησιμοποιούνται ήδη για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας. Γιατί; Μα γιατί «ο ανάδοχος δικαιούται να χρησιμοποιεί χωρίς αντάλλαγμα τα ανωτέρω ακίνητα, ακόμη και κατά παρέκκλιση των διατάξεων που διέπουν τις δικαιοπραξίες περί ακινήτων σε παραμεθόριες περιοχές και χωρίς να έχει τηρήσει την προβλεπόμενη από τις διατάξεις αυτές διαδικασία». Εν ολίγοις, οι εταιρίες μπορούν να απαλλοτριώσουν και να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε έκταση, ιδιωτική ή δημόσια, επιθυμούν.