Προωθείται ρύθμιση για αποφάσεις κατά δανειοληπτών με πρόσχημα τη θεωρία του λεγόμενου «ηθικού κινδύνου»
Αν και πριν από μερικές ημέρες οι τράπεζες ανακοίνωσαν ως ευχάριστη είδηση την παράταση των διευκολύνσεων στις δόσεις των δανείων έως τον Δεκέμβριο, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, την ίδια ώρα ετοιμάζονται να αξιοποιήσουν μια ύπουλη νομολογία που μεθοδεύεται να έρθει από την «πίσω πόρτα» για τους δανειολήπτες του νόμου Κατσέλη.
Με βάση την προωθούμενη ρύθμιση είναι ορατός ο κίνδυνος να απορριφθούν μαζικά πλέον οι αιτήσεις εκατοντάδων χιλιάδων αδύναμων δανειοληπτών και μάλιστα υπό το πρόσχημα της θεωρίας του λεγόμενου «ηθικού κινδύνου».
Πρόκειται για μια εισήγηση-πραγματική βόμβα, η οποία προβλέπει, εν ολίγοις, ότι οι δανειολήπτες πήραν τα δάνεια με «δόλο», γνωρίζοντας ότι δεν θα μπορούν να τα αποπληρώσουν και ως εκ τούτου δεν πρέπει να έχουν την προστασία του νόμου!
Όπως αποκαλύπτει αναλυτικά η εξειδικευμένη ιστοσελίδα dikastiko.gr, οι δικαστές που προσεχώς θα δικάζουν κατ’ έφεση τέτοιες αιτήσεις «επιμορφώνονται» στη Σχολή Δικαστών με ένα κείμενο το οποίο τους δίνει κατευθυντήρια γραμμή να εκδίδουν απορριπτικές αποφάσεις, επικαλούμενοι αυτόν τον εντελώς έωλο ισχυρισμό. Το σκεπτικό αρχικά στηρίζεται στην προϋπόθεση που θέτει ο νόμος του 2010 περί «μη δόλιας περιέλευσης σε αδυναμία πληρωμής», τη συνδρομή της οποίας «το δικαστήριο οφείλει να ελέγχει, αποκλείοντας από τη ρύθμιση τους οφειλέτες εκείνους οι οποίοι από τον νομοθέτη κρίνονται ανάξιοι της προστασίας του». Ωστόσο, στη συνέχεια το δικαστήριο καλείται «να απέχει από τη λογική της εύνοιας προς τον αδύναμο οφειλέτη και της “τιμώρησης” των πιστωτικών ιδρυμάτων για την επιθετική πολιτική τους και την αλόγιστη χορήγηση δανείων και πιστώσεων» με το επιχείρημα ότι ο επιχειρηματικός κίνδυνος των τραπεζών «έχει ήδη μετακυλιστεί στο Ελληνικό Δημόσιο, ήτοι στο σύνολο των φορολογούμενων πολιτών».
Οι δικαστές καλούνται, πέραν των συστημικών επιχειρημάτων, να λαμβάνουν υπόψη τους ότι η ορθή οριοθέτηση του δόλου «θα συντελέσει στην αποτροπή ή μάλλον στην άμβλυνση του λεγόμενου “ηθικού κινδύνου” (moral hazard)». Και τι είναι ο «ηθικός κίνδυνος»; Ως τέτοιος «ορίζονται οι καταστάσεις στις οποίες ένα οικονομικό υποκείμενο αναλαμβάνει υπέρμετρους κινδύνους, διότι δεν έχει το κίνητρο να συνεκτιμήσει στην απόφασή του τις ενδεχομένως δυσμενείς συνέπειες των πράξεών του».
Για όσους… δεν το κατάλαβαν, ακολουθεί και η επεξήγηση, σύμφωνα με την οποία «στην περίπτωση του δανεισμού, τέτοιος ηθικός κίνδυνος συντρέχει όταν ο οφειλέτης παρακινείται να αναλάβει υπέρμετρες υποχρεώσεις, υπολογίζοντας ότι, εφόσον δεν μπορέσει να τις εξυπηρετήσει, θα μπορεί να απαλλαγεί αζημίως από αυτές». Πέραν της περιγραφής του «ηθικού κινδύνου», δεν παραλείπεται φυσικά και το… ηθικό (ή στην πραγματικότητα ανήθικο) δίδαγμα: «Ο αποκλεισμός των δολίως περιελθόντων σε αδυναμία πληρωμής οφειλετών οδηγεί ακριβώς σε περιορισμό της δυνατότητας “αζήμιας απαλλαγής” και αποδίδει σημασία στην υπευθυνότητα κατά την ανάληψη της υποχρέωσης».
Η επιχειρηματολογία αυτή παραπέμπει ευθέως στις μνημονιακές ντιρεκτίβες που εφαρμόστηκαν από το 2010 και είχαν ως βάση τη γερμανική διαταγή ότι οι Ελληνες πρέπει να τιμωρηθούν διότι δανείζονταν και κατανάλωναν περισσότερα από όσα επέτρεπαν οι δυνάμεις τους. Κατ’ αναλογία, οι Ελληνες δικαστές καθοδηγούνται τώρα να προτάξουν το συμφέρον των τραπεζών, υπό τον τερατώδη και εκβιαστικό συλλογισμό ότι το κόστος της δικής τους πλεονεξίας και αδηφαγίας πληρώνουν πλέον μέσω των ανακεφαλαιοποιήσεων όλοι οι φορολογούμενοι.
Όσο για τις τράπεζες, τρίβουν τα χέρια τους, αφού απαλλάσσονται έτσι ολοσχερώς από τις ευθύνες τους για την αλόγιστη χορήγηση δανείων, ενώ θα βγουν πάλι κερδισμένες με την απόρριψη των αιτήσεων. Αντίθετα, οι Ελληνες πολίτες μετατρέπονται για άλλη μια φορά σε θύματα, καθώς θα τιμωρούνται συλλήβδην και θα καταδικάζονται πως δήθεν γνώριζαν ότι -λόγω της κρίσης για την οποία το πολιτικό και τραπεζικό σύστημα διαβεβαίωνε ακόμη και μετά την έκρηξή της πως “είμαστε θωρακισμένοι”- θα εξαθλιώνονταν οικονομικά και ως εκ τούτου δεν… έπρεπε να δανειστούν τόσα χρήματα. Άλλωστε, χιλιάδες δανειολήπτες, όταν λάμβαναν τα δάνεια, πληρούσαν και με το παραπάνω όλες τις αναγκαίες προϋποθέσεις.
Τώρα, κινδυνεύουν να βρεθούν -εκτός από άνεργοι ή φτωχοποιημένοι- και υπόλογοι, διότι δεν είχαν προβλέψει ότι θα ερχόταν μέσα σε λίγα χρόνια η ζωή τους άνω κάτω. Όπως μάλιστα επισημαίνουν νομικοί κύκλοι, αντί της εξατομικευμένης και αιτιολογημένης κρίσης για κάθε δανειολήπτη, επιχειρείται να εισαχθεί μια κατευθυντήρια αρχή, η οποία, με το γενικό κριτήριο που ορίζεται, θα θέσει εκτός του νόμου Κατσέλη τη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων. Όπως ακριβώς επιδιώκουν και οι τράπεζες και οι (καραδοκούντες διαρκώς) δανειστές.
Αντιδρούν ήδη δικηγορικοί σύλλογοι, σιγή ιχθύος από τους αρμοδίους
Ήδη εκδηλώνονται, εν όψει μιας τέτοιας εξέλιξης, οι πρώτες αντιδράσεις. Ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Ευστάθιος Κουτσοχήνας και ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς Γεώργιος Σταματογιάννης, με την ιδιότητά τους των μελών του Δ.Σ. της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, ζητούν από τον πρόεδρο της Σχολής Ιωάννη Σαρμά -είναι ταυτόχρονα και πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου- να απαντήσει εάν αυτό ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Στην επιστολή τους τονίζουν τον θεσμικό ρόλο του δικηγόρου ως συλλειτουργού στην απονομή της δικαιοσύνης, ζητούν την «αποσαφήνιση των λεπτών σημείων, νομικών και οικονομικών, αλλά και των ορολογιών», ενώ ταυτόχρονα υπενθυμίζουν πως «από τη μία πλευρά υπάρχουν εξαθλιωμένοι πολίτες και από την άλλη, ισχυρότατοι τραπεζικοί οργανισμοί, οι οποίοι δανειοδοτούνται συνεχώς και οι οποίοι είναι σαφώς συνυπεύθυνοι για την αλόγιστη χορήγηση δανείων».
Οι δύο πρόεδροι, κατόπιν αυτών, ζητούν να συγκληθεί έκτακτη συνεδρίαση του Δ.Σ. της σχολής προκειμένου να συζητηθεί το θέμα αυτό, «άλλως να τεθεί ως θέμα στην ημερήσια διάταξη της αμέσως επόμενης τακτικής συνεδρίασης του συμβουλίου». Μέχρι στιγμής, πάντως, αντί απαντήσεων, τηρείται σιγή ισχύος.