Η στρατηγική συνεργασία με Ουάσινγκτον, Λευκωσία και Τελ Αβίβ, οι επενδύσεις δισεκατομμυρίων και τα έργα υποδομών καθιστούν την Ελλάδα ενεργειακό και γεωπολιτικό κόμβο της νοτιοανατολικής Μεσογείου
Νικ. Σταυρουλάκις
Η 6η Σύνοδος της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (Partnership for Transatlantic Energy & Climate Cooperation / P-TEC) και η Διάσκεψη 3+1 (ΗΠΑ, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ) που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα το διήμερο 6-7 Νοεμβρίου 2025 αναδεικνύονται σε σημαντικό σταθμό στη διαμόρφωση του νέου ενεργειακού τοπίου στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου, με την Ελλάδα στο επίκεντρο των εξελίξεων. Προφανής, άμεση συνέπεια, η περαιτέρω ενεργειακή αναβάθμιση τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου, κυρίως στο πεδίο των γεωπολιτικών παραμέτρων, καθώς η έντονη αμερικανική παρουσία στη σύνοδο όσο και στη διάσκεψη «3+1» εκλαμβάνεται από την Αθήνα ως «ανάχωμα» σε αμφισβητήσεις κυριαρχίας και άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, η Ελλάδα περνά από τα ευχολόγια του παρελθόντος στην ανάδειξή της σε ενεργειακό κόμβο, με όχημα τη στρατηγική συμμαχία με τις Ην. Πολιτείες, που προσφέρει πρωτίστως ασφάλεια σε ενεργειακό επίπεδο. Η κυβέρνηση μέσω των δύο σχημάτων «P-TEC» και «3+1» επιχειρεί επικοινωνιακή ρελάνς στη σωρεία διαδοχικών λαθών και σκανδάλων, που έχουν κλονίσει και δημοσκοπικά το όποιο κύρος της. Κατά το κυβερνητικό αφήγημα, οι συναντήσεις της Αθήνας δίνουν ηχηρές απαντήσεις σε όσους μιλούν για «απομόνωση» της χώρας όσο και για διάσταση (ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο) με τη νέα αμερικανική διοίκηση.
Οι σημαντικές αποφάσεις ελήφθησαν κατά την πρώτη ημέρα (6/11), που ήταν καθαρά επιχειρηματική (Business Forum) και ολοκληρώθηκε με την πραγματοποίηση τεσσάρων «κλειστών», παράλληλων συνεδριάσεων (Deal Rooms). Σε αυτές συμμετείχαν μόνο CEO ενεργειακών κολοσσών, εκπρόσωποι των funds και αρμόδιοι υπουργοί χωρών. Στις τέσσερις συνεδρίες έλαβαν μέρος 40 άτομα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η χαρτογράφηση έχει ως εξής:
– Τράπεζα Πρώτη – Πολιτικοοικονομική Σύνοδος 3+1: Συνεδρίασαν οι τέσσερις υπουργοί Ενέργειας, Θ. Σκυλακάκης (Ελλάδα), Γ. Παπαναστασίου (Κύπρος), Ελί Κοέν (Ισραήλ) και Κρις Ράιτ (ΗΠΑ), οι οποίοι και υπέγραψαν το τελικό κείμενο της Διακήρυξης των Αθηνών 2025 (Athens Declaration 2025). Δίπλα τους, οι CEO των εταιριών ΔΕΗ, IPTO, της Euroasia Interconnector και της Meridian. Μετά τις αρχικές ομιλίες οι πόρτες στην αίθουσα έκλεισαν για τους δημοσιογράφους. Σύμφωνα με πληροφορίες, συζητήθηκαν το ποσό των χρημάτων που επενδύονται, κυρίως τα 850 εκατ. ευρώ της Ε.Ε. και τα 50 εκατ. δολάρια από τις ΗΠΑ, και τα… εκτιμώμενα κέρδη με βάση τα ποσοστά συμμετοχής. Σύμφωνα με πηγές, καταβάλλεται προσπάθεια το έργο του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης «Κρήτη – Κύπρος – Ισραήλ» (Great See Interconnector – GSI) να επισπευσθεί κατά ένα έτος (2028 αντί του 2029, ενώ προωθείται παράλληλα και η πόντιση καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Αιγύπτου (GREGY).
– Τράπεζα Δεύτερη – Φυσικό Αέριο (LNG & FSRU), σταθμός Αλεξανδρούπολης: Συζητήθηκαν οι δυνατότητες του σταθμού της Αλεξανδρούπολης στη φύλαξη και τη διανομή Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου – ΥΦΑ (LNG) και οι δυνατότητες προσέγγισης μονάδων FSRU. Η Μονάδα FSRU (Floating Storage and Regasification Unit), δηλαδή «Πλωτή Μονάδα Αποθήκευσης και Επαναεριοποίησης», είναι πλοίο που αποθηκεύει Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (ΥΦΑ) και στη συνέχεια το επαναφέρει στην αέρια κατάσταση για να διοχετευτεί στο εθνικό δίκτυο ΦΑ και στους διακρατικούς αγωγούς. Τα FSRU χρησιμοποιούνται για την αύξηση της χωρητικότητας, συνεπώς και της ενεργειακής ασφάλειας και αυτονομίας, όσο και στην ευελιξία ανεφοδιασμού. Συμμετείχαν οι εταιρίες Cheniere, Venture Global, ExxonMobil, Gastrade και ΔΕΠΑ Εμπορίας. Οι εκπρόσωποί τους υπέγραψαν δύο νέα 20ετή συμβόλαια για 3 bcm αμερικανικού LNG ανά έτος (!), αρχής γενομένης από το 2027. Οπως έγινε γνωστό, ο Αμερικανός υπουργός Κρις Ράιτ έταξε «200 εκατ. δολάρια έξτρα από την Exxon αν οι συμφωνίες κλείσουν σήμερα»! Ο CEO της Cheniere ανέφερε μετά το πέρας ότι «η τιμή για την Ελλάδα πέφτει 30%». Η Βουλγαρία και η Ρουμανία υπέγραψαν διέλευση απευθείας.
–Τράπεζα Τρίτη – Ηλεκτρική διασύνδεση στον νησιωτικό χώρο (GR-eco Islands & Microgrids): Πρόκειται για πρωτοποριακό έργο που διαχειρίζεται το προϊόν Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), με βάση λογισμικά μοντέλα οικονομίας. Τα microgrids είναι μικρά, αυτόνομα ηλεκτρικά δίκτυα, τα οποία μπορούν να λειτουργούν είτε συνδεδεμένα με κεντρικό δίκτυο είτε αυτόνομα (π.χ. στα νησιά). Είναι σχεδιασμένα για να παράγουν και να διαχειρίζονται ηλεκτρική ενέργεια τοπικά. Μπορούν να χρησιμοποιούν ποικίλες πηγές ενέργειας, κυρίως ανανεώσιμες, όπως φωτοβολταϊκά, αιολικά, τοπικές γεννήτριες και συστήματα αποθήκευσης (μπαταρίες).
Συμμετείχαν οι εταιρίες Google Cloud, Amazon Web Services, Sunrun, MASDAR και Motor Oil. Αποφασίστηκε να διατεθούν 420 εκατ. ευρώ σε νησιά. Η Google κατέθεσε πρόταση για τη δημιουργία κέντρου δεδομένων (data center) στη Λάρισα με ηλεκτρική τροφοδοσία με πράσινο ρεύμα, προερχόμενο από το Ισραήλ. Σύμφωνα με στοιχεία, η Sunrun θα τοποθετήσει σταθμούς αποθήκευσης σε πέντε νησιά μέχρι το καλοκαίρι 2026». Στη συγκεκριμένη τράπεζα παρέστη και η νέα πρέσβης των ΗΠΑ Κίμπερλι Γκίλφοϊλ
– Τράπεζα Τέταρτη – Διάδρομος Οικονομικής Συνεργασίας (IMEC Corridor): Τέθηκαν διαβεβαιώσεις για τον Διάδρομο Οικονομικής Συνεργασίας Ινδίας – Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC). Πρόκειται για σχέδιο διασύνδεσης Ινδίας, Μ. Ανατολής και Ευρώπης μέσω σιδηροδρομικών οδικών και θαλάσσιων δικτύων, με στόχο την ενίσχυση του εμπορίου και της συνδεσιμότητας ανάμεσα σε αυτές τις περιοχές. Επελέγη ο Πειραιάς, ως βασικός κόμβος του διαδρόμου και ως τερματικό ή αφετηριακό σημείο λόγω θέσης. Το σχέδιο αποτελεί την απάντηση της Ινδίας, στον κινεζικής επινόησης διάδρομο («One Belt One Road»), ο οποίος επίσης ανάγει τον Πειραιά σε κομβικό σημείο μεταφορών, μέσω της COSCO. Συμμετείχαν οι εταιρίες COSCO, ΗΗΛΑ και οι χώρες Ινδία, ΗΑΕ, Ισραήλ και ΗΠΑ.
Εξασφαλίζουμε «ασφάλεια» και διπλωματική ισχύ
Οι εξελίξεις αναβαθμίζουν τη χώρα στον βαθμό που θα αξιοποιήσει και τις δικές της πηγές ενέργειας. Σηματοδοτούν πρωτίστως σημαντική «οχύρωση» στο αβέβαιο ενεργειακό περιβάλλον που διαμορφώνεται στην ευρύτερη περιοχή, εν μέσω ανταγωνισμών και γεωπολιτικών επιδιώξεων γειτονικών χωρών, κυρίως της Τουρκίας. Εννοείται ότι στο διπλωματικό παζάρι η Ελλάδα εξασφαλίζει «ασφάλεια», ενώ παραχωρεί ποσοστά συμμετοχής στα διάφορα προγράμματα. Στον πυρήνα βρίσκεται η προσπάθεια προώθησης του αμερικανικού σχεδίου τροφοδοσίας της Ευρώπης με αμερικανικό LNG, με πρόσημα την «ενεργειακή ανεξαρτησία» και την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό ΦΑ. Παράλληλα προσφέρει σε Ελλάδα και Κύπρο ισχυρή διπλωματική και γεωπολιτική ασπίδα.
Η Διακήρυξη Οικονομικής Ασφάλειας, που υπεγράφη κατά τη δεύτερη «υπουργική» ημέρα (7/11/25) στο Ζάππειο Μέγαρο μεταξύ Ελλάδας – ΗΠΑ, συνιστά το επιστέγασμα της μέχρι σήμερα συνεργασίας Αθήνας – Ουάσινγκτον στους τομείς της οικονομίας, της ενέργειας και της τεχνολογίας.
