Ο εξαιρετικός ηθοποιός μιλά για την πολύ ενδιαφέρουσα νέα σειρά του ΑΝΤ1 «Ο Δικαστής», αλλά και για το αριστούργημα του κινηματογράφου «Η Τελευταία Εξοδος – Ρίτα Χέιγουορθ», που μεταφέρεται θεατρικά για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο θέατρο «Ανεσις». Μια παράσταση για την οποία, όπως λέει, διάβασε πάρα πολύ, έκανε έρευνα πάνω στο σωφρονιστικό σύστημα και στον κόσμο των φυλακών, και επισκέφτηκε τις φυλακές της Θήβας.
- Από τη Μαρία Ανδρέου
Ενας από τους καλύτερους ηθοποιούς του θεάτρου μας είναι αναμφισβήτητα ο Νίκος Ψαρράς. Φέτος, τον παρακολουθούμε στη δραματική τηλεοπτική σειρά του ΑΝΤ1 «Ο Δικαστής», όπου υποδύεται ένα διαβόητο αφεντικό του υποκόσμου, τον Μανώλη Σταβέρη. Ο ήρωάς του κινείται μέσα στο σκοτάδι, στην παρανομία και την εξουσία χωρίς όρια. Πλούτος και βία είναι τα όπλα του.
Σκοπός του, να βρει ποιος άφησε αβοήθητο τον γιο του στον δρόμο ύστερα από τροχαίο και να τον εξαφανίσει από τον χάρτη… Μόνο που δεν μπορεί να φανταστεί ότι δεν έχει να κάνει με ανταγωνιστές του, αλλά με έναν τρομοκρατημένο πατέρα και «δικαστή» (Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης). Και ενώ στην τηλεόραση έχει τον ρόλο του εκδικητή, στο θέατρο ο Νίκος Ψαρράς δίνει μαθήματα αγάπης και ελπίδας μέσα από το έργο «Η Τελευταία Εξοδος – Ρίτα Χέιγουορθ».
Πρόκειται για μια συγκλονιστική παράσταση, για μια ιστορία αξιοπρέπειας, φιλίας και λύτρωσης μέσα από τα κάγκελα της φυλακής! Μια πλειάδα ηθοποιών στο θέατρο «Ανεσις», από τον Μάνο Βακούση μέχρι τον Γιάννη Μποσταντζόγλου, μαζί βεβαίως με τον Νίκο Ψαρρά, έφεραν για πρώτη φορά στην Ελλάδα και μετέφεραν θεατρικά την ταινία-σταθμό στην ιστορία του κινηματογράφου «Η Τελευταία Εξοδος – Ρίτα Χέιγουορθ», που είναι βασισμένη στο βιβλίο του Stephen King.
Ο Νίκος Ψαρράς ενσαρκώνει τον Αντι, έναν άνθρωπο που αντιστέκεται στην απανθρωπιά και δεν σταματά να ελπίζει. Ο ήρωας καταδικάζεται σε ισόβια για έναν φόνο που ισχυρίζεται πως δεν διέπραξε. Μέσα στη σκληρή καθημερινότητα της φυλακής δεν χάνει ποτέ την πίστη του. Παλεύει να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του, να καλλιεργήσει την ελπίδα και να εμπνεύσει όσους έχουν ξεχάσει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Η φιλία του με τον Ρεντ γίνεται το καταφύγιό του, και μαζί χτίζουν -σε έναν κόσμο χωρίς αύριο- την πίστη σε κάτι μεγαλύτερο: την ελευθερία! Το φινάλε της ιστορίας συγκαταλέγεται στα πιο ανατρεπτικά που έχουν γραφτεί ποτέ, όπως λέει στο «ENJOY» της «κυριακάτικης δημοκρατίας» ο Νίκος Ψαρράς, και έχει απόλυτο δίκιο…
Κύριε Ψαρρά, φέτος θα ασχοληθείτε με αυτό που λέγεται «δίκαιο», τόσο στην τηλεόραση όσο και στο θέατρο. Δύσκολο θέμα, μπορώ να πω.
Πράγματι. Στη σειρά «Ο Δικαστής» στον ΑΝΤ1, η ήρωας που υποδύομαι, ο σκληρός Μανώλης Σταβέρης. ο οποίος ζει και δρα μέσα στην παρανομία, ψάχνει τη δικαίωση για το τροχαίο του γιου του και θέλει να βρει ποιος τον άφησε αβοήθητο στον δρόμο, αν και μέσα του πιστεύει ότι είναι οι ανταγωνιστές του από τον υπόκοσμο πίσω από το ατύχημα. Στο θέατρο, από την άλλη, ο ήρωάς μου, ο Αντι, από λάθος φυλακίζεται για ένα έγκλημα που δεν έκανε, περνά κακουχίες μέσα στη φυλακή, αλλά ποτέ δεν το βάζει κάτω – υπομένει, ελπίζει και ονειρεύεται την ελευθερία του. Για τη θεατρική παράσταση «Η Τελευταία Εξοδος – Ρίτα Χέιγουορθ» διάβασα πάρα πολύ, έκανα έρευνα πάνω στο σωφρονιστικό σύστημα και στον κόσμο των φυλακών. Μάλιστα, επισκέφτηκα και τις φυλακές της Θήβας. Η φυλακή είναι μια άλλη συνθήκη, με άλλους κανόνες. Αν δεν πας να επισκεφτείς μια φυλακή, δεν ξέρεις τι σημαίνει να είσαι πίσω από τα κάγκελα. Δύσκολα πράγματα… Για το τι σημαίνει αυτοδικία, αδικία, κράτος, κοινωνία, λάθος, κακιά στιγμή, σωφρονιστικό σύστημα, δικηγόροι, ελευθερία.
Τι ακούσατε στις φυλακές;
Μια ατάκα που λένε συχνά στην παράσταση ο ήρωάς μου και ο φίλος του, ο Ρεντ, στη φυλακή είναι: «Δεν το έκανα εγώ», «Δεν σκότωσα», «Δεν λήστεψα». Οι περισσότεροι στη φυλακή λένε ότι είναι αθώοι. Στην παράσταση, ωστόσο, πράγματι ο ήρωάς μου, ο Αντι, είναι αθώος. Μια ιδιοφυΐα στα μαθηματικά, ένας ιδιαίτερος άνθρωπος, που δεν τα πάει καλά με τις κοινωνικές συναναστροφές και την πατάει για έναν φόνο που δεν έκανε. Τον καταδικάζουν σε ισόβια για κάτι που δεν έπραξε. Ο Αντι παθαίνει σοκ, στην αρχή μένει απαθής, σαν να μην υπερασπίζεται καλά τον εαυτό του, αλλά μέσα στη φυλακή, με ένα μικρό μεταλλικό αντικείμενο, σκάβει για χρόνια ένα τούνελ που θα τον οδηγήσει στην ελευθερία του. Το τούνελ το κρύβει πίσω από κάτι αφίσες της Ρίτα Χέιγουορθ. Πολλοί θα έχετε δει την ταινία στον κινηματογράφο, άλλοι θα έχετε διαβάσει το βιβλίο. Η θεατρική μας παράσταση βασίζεται περισσότερο στο βιβλίο του Stephen King.
Ελευθερία, παρανομία, δίκαιο… Τι είναι η δικαιοσύνη για εσάς;
Ο άνθρωπος έχει γεννηθεί για να είναι ελεύθερος. Αυτή είναι η φύση του. Αλλά, όταν παρανομεί, κάνει κακό στη ζωή και την περιουσία του άλλου, δεν γίνεται να μην τιμωρηθεί, για να μην το ξανακάνει. Αν δεν υπάρχει η τιμωρία, αν δεν επιβληθεί δικαιοσύνη, δεν υφίσταται κοινωνία. Δεν μπορεί η κοινωνία χωρίς νόμους και απόδοση δικαιοσύνης. Αλλιώς θα γίνουμε ζούγκλα, ξέφραγο αμπέλι. Θα μου πείτε, μέσα στα σωφρονιστικά ιδρύματα οι άνθρωποι αλλάζουν χαρακτήρα; Γίνονται καλύτεροι ή βγαίνουν χειρότεροι και πιο σκληροί; Εδώ παίζουν ρόλο το κράτος, οι αρμόδιοι φορείς, οι λειτουργοί, η Παιδεία, το σύστημα σωφρονισμού και επανένταξης του φυλακισμένου στον κόσμο με ίσες ευκαιρίες. Στις φυλακές Θήβας, τις οποίες επισκέφτηκα, ήταν όλα νέα παιδιά μέχρι 30 ετών. Στη φυλακή, τα παιδιά αυτά πηγαίνουν σχολείο κανονικά. Κάνουν τα μαθήματά τους. Συγκινήθηκα μέσα στη φυλακή, γιατί είδα πολλά παιδιά να έχουν κέφι και όρεξη για ζωή, να το λέει η ψυχή τους μέσα από τους πανύψηλους τοίχους. Λέει μια φράση στην παράστασή μας ο καλός συνάδελφος Μάνος Βακούσης: «Ο χρόνος στη φυλακή είναι με το μέρος μας». Εχει δίκιο. Στη φυλακή έχεις τον χρόνο να αναλογιστείς τι έκανες λάθος στη ζωή σου, τι έφταιξε, και με ησυχία, δύναμη, αυτογνωσία να θελήσεις να αλλάξεις και να γίνεις καλύτερος άνθρωπος. Να αναμορφωθείς. Η παράσταση ξεκινά με μια σκηνή όπου είμαστε στη φυλακή, σχεδόν γυμνοί, στο μπάνιο με τα εσώρουχά μας και πλενόμαστε. Ξαναγεννιόμαστε στη ζωή, γυμνοί – κάθαρσις, μια δεύτερη ευκαιρία για να σεβαστούμε τη ζωή μας και τους άλλους, που δεν σεβαστήκαμε.
Υπάρχει, πάντως, μια έκρηξη βίας παγκοσμίως.
Ισχύει. Υπάρχει αναταραχή σε όλη την ανθρωπότητα. Υπάρχει θυμός και φθόνος. Πιστεύω ότι η μεγάλη οικονομική αβεβαιότητα παγκοσμίως είναι ο λόγος. Μεγάλη η οικονομική κρίση. Λίγοι οι πλούσιοι, πολλοί οι φτωχοί. Κάναμε οικογενειακώς ένα ταξίδι το καλοκαίρι, στο Νεπάλ. Εχουμε πει με τη σύζυγό μου να κάνουμε ένα ταξίδι τον χρόνο, να ανοίγουμε το μυαλό μας, τη σκέψη μας σε άλλες κουλτούρες. Να δούμε πώς ζουν άλλοι λαοί. Πήγαμε, λοιπόν, στο Νεπάλ και, όταν ήρθαμε, είδαμε την εξέγερση των νέων που έκαψαν το παλάτι. Ταρακουνηθήκαμε, τρομάξαμε, είδαμε τη ματαιότητα των πραγμάτων. Στο Νεπάλ όπου ήμασταν δεν καταλάβαμε τι γινόταν. Οι άνθρωποι ήταν ευγενικοί. Κι όμως, έγινε επανάσταση, και βλέπαμε μετά στην Ελλάδα όσα γίνονταν στο Νεπάλ και δεν τα πιστεύαμε. Οταν ο λαός πεινάει και δεν έχει να φάει, ζει στα όρια της φτώχειας και η εξουσία ζει στη χλιδή, γίνεται επανάσταση και επικρατεί χάος και αγριότητα. Επικρατούν η βία, τα ένστικτα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το Νεπάλ! Εμείς βλέπαμε ανθρώπους να δουλεύουν σιωπηλά, χαμογελαστά, και όλη αυτή η δυσαρέσκεια σιγόβραζε. Εβλεπες τη φύση, τα λουλούδια στο Νεπάλ, τα χρώματα στα σπίτια, στους ναούς, μια ηρεμία, μια σοφία. Και ύστερα από μία εβδομάδα που φύγαμε από το Νεπάλ, είδαμε να καίγονται τα πάντα, να λιθοβολούν οι νέοι τους ηγέτες τους. Δεν μπορεί να έχεις τον λαό στην ανέχεια και εσύ να ζεις μέσα στον πλούτο.
Ιστορικά έχουν συμβεί πολλές φορές αυτές οι επαναστάσεις…
Φυσικά, από τη Γαλλική Επανάσταση μέχρι τη Ρουμανία του Τσαουσέσκου αλλά και τη Λιβύη του Καντάφι. Ο λαός ξεσπά σε βία. Η δύναμη της μάζας, του όχλου, είναι τρομακτική. Και, δη, η δύναμη των νέων που βράζει το αίμα τους. Η νεότητα έχει δύναμη. Εχει ορμή. Ψυχή. Φτάνει στη θυσία. Στο Νεπάλ έβλεπα στις ειδήσεις το ξύλο, τις μπουνιές, τις φωτιές, τον θάνατο, τη βία και δεν πίστευα στα μάτια μου.
Στην Ελλάδα μας τι γίνεται σήμερα;
Και στην Ελλάδα οι οικογένειες πιέζονται. Από τα Μνημόνια και μετά, στην πανδημία, τώρα με την ακρίβεια, ο Ελληνας τα έχει δει όλα. Είναι επόμενο η οικονομική στενότητα να φέρνει νεύρα, καβγάδες, γκρίνια, ακόμη και κατάθλιψη. Τα παιδιά, που είναι σαν σφουγγάρια, αυτή την κατάσταση την απορροφούν και τη μεταφέρουν μετά στα σχολεία τους στη γειτονιά, μια συμπεριφορά που μεταφράζεται σε θυμό, οργή, απομόνωση. Αν βλέπεις τη βία μέσα στο σπίτι σου, με φωνές, με τοξικό κλίμα, δεν μπορείς να μην την αντιγράψεις… Στη σειρά του ΑΝΤ1 «Ο Δικαστής» φαίνεται πως η κουλτούρα της βίας, του εύκολου χρήματος, έχει επηρεάσει τα δύο από τα τρία παιδιά του Μανώλη Σταβέρη, του άρχοντα της νύχτας, τον οποίο υποδύομαι. Ας μη γελιόμαστε: Η οικογένεια δίνει αξίες και πρότυπα στα παιδιά. Ο Σταβέρης τι έχει καταφέρει; Εναν γιο έχει στη φυλακή, ο άλλος έμπλεξε και αυτός στην παρανομία, μόνο η κόρη του έχει ξεφύγει από τις δοσοληψίες με τη νύχτα και δεν την έχει αγγίξει ο υπόκοσμος. Ο Σταβέρης την προφυλάσσει τη θυγατέρα του, και αυτή φαίνεται ότι δεν έχει ιδέα για το πόσο βρόμικες είναι οι δουλειές του πατέρα της.
Βλέπω ότι σας προβληματίζει ο ήρωάς σας…
Σαφώς. Απορώ γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι που είναι χωμένοι τόσο βαθιά μέσα στη νύχτα και ξέρουν ότι μπορούν μια μέρα να τους φάνε οι ανταγωνιστές τους μπαίνουν στη διαδικασία να κάνουν οικογένεια και παιδιά. Για να έχουν συνεχιστές σε τι; Σε μια ζωή γεμάτη φόβο, ρίσκο, τρόμο, πόνο, δυστυχία; Γιατί κάνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι της νύχτας, οι μαφιόζοι, παιδιά εξαρχής; Είναι λίγο οξύμωρο, αν το σκεφτείς. Τι μέλλον θέλουν να δώσουν στα παιδιά τους; Είναι οικογένειες που ζουν στα άκρα, σαν σκιές. Ζουν επικίνδυνα, σε συμμορίες, δεν είναι μια ήρεμη ζωή. Είναι μια ζωή στο κυνηγητό, στη βία, με χρήματα, αλλά με στρες. Πολλή δυστυχία και βάσανα. Ανθρωποι αδίστακτοι. Για να φτάσουν στην κορυφή της νύχτας, να έχουν εξουσία, λεφτά, σεβασμό, έχουν δημιουργήσει έναν στρατό. Ισως η οικογένεια έχει τον ρόλο της δύναμης, του στρατού, της σιωπής, της τιμής.
Ο ήρωας, με το που πέφτει θύμα τροχαίου ο γιος του, είναι έτοιμος να πάρει τον νόμο στα χέρια του…
Ναι, γιατί πιστεύει ότι είναι χτύπημα κάτω από τη μέση για αυτόν από τους ανταγωνιστές του. Πρώτα από όλα δεν έχει εμπιστοσύνη ούτε στην Αστυνομία ούτε στη Δικαιοσύνη. Εχει εμπιστοσύνη μόνο στις δυνάμεις του. Για αυτό θέλει να πάρει τον νόμο στα χέρια του, για να ξεκαθαρίσει το τοπίο και να αποδώσει εκείνος τη δικαιοσύνη που ξέρει. Ο ίδιος πιστεύει ότι μπορεί να ξεκαθαρίζει τα πράγματα άμεσα και να κινείται πολύ γρήγορα. Με την υπόθεση του γιου του όμως έχει μπερδευτεί, δεν ξέρει τι έχει γίνει… Κάνει συνεχή λάθη. Ο δικαστής τού θολώνει τα νερά. Δεν ξέρει ότι πίσω από όλο αυτό κρύβεται ένας δικαστής που θέλει να προστατεύσει τον γιο του από τη δική μου εκδίκηση. Τι φοβάται ο δικαστής; Οτι πολύ απλά ο Σταβέρης θα σκοτώσει τον γιο του, όταν μάθει ότι εγκατέλειψε τον δικό του γιο στον δρόμο έπειτα από τροχαίο. Ο Σταβέρης και ο δικαστής έχουν και προηγούμενα στο παρελθόν, σαν βεντέτα, καθώς ο δικαστής κυνηγά ανελέητα τον Σταβέρη για τις παρανομίες του. Αυτοί οι δυο είναι εχθροί. Δεν έχουν καλές σχέσεις, Ο δικαστής έχει τρομοκρατηθεί. Για αυτό παραβιάζει όλο τον ποινικό κώδικα. Ξέρει ότι, αν μαθευτεί η αλήθεια, ο γιος του είναι χαμένος από χέρι λόγω και της δικής τους βεντέτας με τον Σταβέρη.
Τι θα κάνατε αν ήσασταν στη θέση του δικαστή;
Πραγματικά δεν ξέρω. Μεγάλο δίλημμα… Μη με βάλει ο Θεός σε τέτοια μοίρα, σε τέτοια δοκιμασία. Πολύ δύσκολος Σταυρός. Στην προσπάθειά του ο δικαστής να σώσει τον γιο του, μπερδεύει ακόμη πιο πολύ τα πράγματα. Δεν ξέρω. Καλύτερα να είχε παραδοθεί από την αρχή και να πλήρωνε το τίμημα. Επρεπε να οπισθοχωρήσει για μένα. Τα λάθη που θα γίνουν είναι σαν ντόμινο. Ο πανικός είναι κακός σύμβουλος. Πολλά τα φάουλ. Κοιτάξτε, μαθηματικά, όταν λες το πρώτο ψέμα, θα πεις και το δεύτερο και το τρίτο και μετά θα ξεχάσεις τι είχες πει. Δεν υπάρχει σωτηρία. Καλύτερα να λες την αλήθεια με οποιοδήποτε κόστος και ό,τι είναι να γίνει θα γίνει, και να μην υπερασπίζεσαι μέχρι το τέλος ένα ψέμα. Αργά ή γρήγορα, η αλήθεια θα βγει στο φως. Η απόφαση του δικαστή να καλύψει τον γιο του είναι καταστροφική.
Η βία φέρνει βία;
Μα δεν βλέπετε τι γίνεται στα Βορίζια της Κρήτης; Μια βεντέτα 50 χρόνων σιγοβράζει χρόνια. Η βία φέρνει βία. Η λογική «μου έφαγε τον παππού, τον πατέρα, τη μάνα και πάει λέγοντας» οδηγεί στην τρέλα. Δεν σταματά. Νέος κύκλος αίματος. Ο θυμός είναι κακός σύμβουλος. Θολώνει τον άνθρωπο. Η παιδεία μόνο σώζει, η μόρφωση, η πίστη στον Θεό, στην αγάπη, στη συγχώρεση. Είναι δύσκολη η επιβίωση, το κατανοώ, αλλά δεν μπορείς να σκοτώνεις για τα κτήματα. Τα κτήματα θα συνεχίσουν να υπάρχουν και οι άνθρωποι που θα τα καλλιεργούσαν να είναι στον τάφο; Από αυτή τη ζωή περαστικοί είμαστε. Ενα μικρό ταξίδι. Γυμνοί ερχόμαστε, γυμνοί θα φύγουμε. Τίποτα δεν παίρνουμε μαζί μας. Τη ζωή πρέπει να τη ζήσουμε με όσο περισσότερη χαρά και γαλήνη μπορούμε. Ενα δώρο είναι η ζωή. Γιατί να μην το ζήσουμε με ησυχία και ηρεμία; Στην Ινδία ξέρετε τι λένε οι γέροντες; Οτι ο θάνατός μας έχει να κάνει με τον τρόπο που ζήσαμε. Αν έχουμε βίαιο θάνατο, κάτι δεν κάναμε καλά στα νιάτα μας, αδικήσαμε, κάτι κακό κάναμε. Αν είναι γαλήνιος ο θάνατος, ζήσαμε με δίκαιο τρόπο, με αγαθές πράξεις, με ηρεμία. Μακάρι όλοι μας να έχουμε πάνω στη Γη ένα γαλήνιο και ήσυχο τέλος. Αυτή είναι μεγάλη ευχή, να μη βασανιστεί η ψυχή. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να έχεις ζήσει μια αξιοπρεπή ζωή, γιατί ακόμη και ο θάνατός σου έχει σχέση με το τι έκανες και τι είπες κατά τη διάρκεια του βίου σου.
Γιατί έχει γίνει αυτοσκοπός ο πλούτος;
Η πλεονεξία είναι από τα πάθη του ανθρώπου. Η απληστία. Ο άνθρωπος δεν χορταίνει ποτέ. Θέλει κι άλλα κι άλλα. Είναι πάθος. Σαν τον τζόγο. Ετσι και η κατανάλωση και η ροπή προς την ύλη δεν έχουν τέλος. Αυτό είναι, άλλωστε, και το καπιταλιστικό σύστημα: η συσσώρευση πλούτου ως στάτους και ως πηγή ευτυχίας. Μεγάλη απάτη όλο αυτό, βέβαια. Τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία. Η ψυχή μας γεμίζει με την αγάπη και μόνο. Η ζωή μας δεν μπορεί να στηριχτεί στο φαίνεσθαι, στην επίδειξη. Ουκ εν των πολλώ το ευ… Βλέπεις στην Ιαπωνία, όπου, όταν πας, νομίζεις ότι είσαι στο 2070, σε άλλον πλανήτη, ότι οι Ιάπωνες επαναπροσδιορίζονται σε σχέση με την πολλή δουλειά, που τους έχει καταστήσει μοναχικούς, και επιθυμούν χρόνο παρά χρήμα. Χρόνο για φάνε με την ησυχία τους μια σούπα, να κάνουν περίπατο στη φύση. Ο πλούσιος άνθρωπος σήμερα είναι αυτός που έχει χρόνο. Η ποιότητα έχει την αξία, όχι η ποσότητα. Λίγα, αλλά ουσιαστικά. Δεν πρέπει να περάσει η ζωή και να αναρωτηθείς στο τέλος «εγώ έζησα ή μια ζωή δούλευα;». Η ζωή είναι και χαρά.
Ο ήρωάς σας, ο Αντι, στη θεατρική παράσταση είναι άλλος άνθρωπος. Εχει αδικηθεί, έχει συγχωρέσει. Τι άνθρωπος είναι;
Σπάνιος. Ο Αντι είναι ευγνώμων που ζει ακόμη και μέσα στη φυλακή. Αγαπά τη ζωή. Σκάβει κάθε μέρα από λίγο και ονερεύεται ότι θα δραπετεύσει. Ας του πάρει και μια ζωή. Ας βγει από τη φυλακή γέρος. Εχει επιμονή, υπομονή, ελπίδα, αγάπη για τη ζωή και τους ανθρώπους, και έχει κάνει καλούς φίλους μέσα στη φυλακή. Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία. Αυτό κάνει ο Αντι – ελπίζει… Πραγματικά, αν για κάτι είναι αξιοζήλευτος, είναι για το ότι πιστεύει στην ελπίδα. Προσωπικά, στη ζωή μου δεν έχω ζηλέψει πλούτη, φήμη, δόξες. Ζηλεύω, όμως, τους ανθρώπους που είναι αισιόδοξοι. Αυτό είναι μια όμορφη στάση ζωής. Μάλλον την έχεις ή δεν την έχεις. Τα τελευταία χρόνια, που έχουμε αποφασίσει με τη σύζυγό μου και τον γιο μας να κάνουμε κάποια ταξίδια και σε πιο μακρινά μέρη, έχει ανοίξει η ματιά μου. Τα ταξίδια είναι γνώση, μια άλλη παράγραφος στη ζωή του ανθρώπου. Μακάρι να δουλεύουμε για να έχουμε χρήματα να ταξιδεύουμε. Λέω στη γυναίκα μου: «Και όταν μεγαλώσει, πρώτα ο Θεός, ο γιος μας, πάει 18 και ανοίξει τα φτερά του, σπουδές, φίλους, σχέσεις, εμείς θα κάνουμε δύο ταξίδια τον χρόνο». Αυτό θέλω: Να δουλεύω και όσα χρήματα περισσεύουν να ταξιδεύουμε. Και αν αυτό σημαίνει ότι θα δουλέψω πιο πολύ τον χειμώνα, θέατρο και τηλεόραση, για να έχω ελεύθερο χρόνο το καλοκαίρι, ας γίνει. Εχω δουλέψει πάρα πολύ στη ζωή μου, και με περιοδείες το καλοκαίρι και με πολύ δύσκολες παραστάσεις. Βέβαια, αν σου έρθει μια πολύ καλή πρόταση θεατρική το καλοκαίρι, τι κάνεις; Ο Ελληνας αγαπά πολύ το θέατρο, γεμίζει τις παραστάσεις και τον χειμώνα και το καλοκαίρι.
Τι είναι το θέατρο για τον άνθρωπο;
Ψυχική τροφή. Δεν είδατε όταν έμειναν δύο χρόνια κλειστά τα θέατρα στην πανδημία πόσο έλειψαν οι παραστάσεις στον κόσμο; Καλό το φαγητό, αλλά και η ψυχή με τι θα τραφεί; Δεν υπάρχει ντελίβερι να σου φέρει έναν θεατρικό μονόλογο στο σπίτι σου. Για να χαρείς, να συγκινηθείς, πρέπει να ντυθείς, να φτιαχτείς και να πας στο θέατρο μαζί με όλους τους άλλους θεατές, για να ταξιδέψεις με μια παράσταση.
