Νέες μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, που μπορεί να φτάσουν έως το 30%, θα επιφέρει η λειτουργία του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ), εξαιτίας των ελλειμμάτων που έχουν αρχίσει να διαφαίνονται από την πρώτη ημέρα της λειτουργίας του. Μόνο από το Επικουρικό Ταμείο του ΙΚΑ (ΕΤΕΑΜ) προκύπτει έλλειμμα που φτάνει τα 40.000.000 ευρώ κατά τον πρώτο μήνα του έτους. Αποδεικνύεται έτσι εν τη γενέσει της λανθασμένη η ενοποίηση όλων των ταμείων επικουρικής ασφάλισης με τη δημιουργία ενός υπερταμείου, που απλώς θα συσσωρεύσει ελλείμματα. Ταυτόχρονα, τέσσερα μικρότερα ταμεία πήραν το πράσινο φως για να αυτονομηθούν. Πρόκειται για τα ταμεία επικουρικής ασφάλισης στους κλάδους των τροφίμων, του φαρμάκου, των ασφαλιστών και των πετρελαιοειδών. Οι περίπου 75.000 ασφαλισμένοι αυτών των Ταμείων επίσης θα αναγκαστούν να δεχτούν νέες μειώσεις στις συντάξεις τους για να μπορέσουν τα Ταμεία αυτά να παραμείνουν βιώσιμα.
Το πρόβλημα στην επικουρική ασφάλιση έχει να κάνει κυρίως με τις ελάχιστες εισφορές που εισπράττονται συγκριτικά με τις συντάξεις που χορηγούνται. Ειδικά στο ΕΤΕΑΜ, που χορηγεί περίπου 1.000.000 επικουρικές συντάξεις, το πρόβλημα αυτό γίνεται ολοένα και πιο μεγάλο για έναν ακόμη λόγο: Οι εισφορές υπέρ ΕΤΕΑΜ εισπράττονται από το ΙΚΑ. Επειδή όμως το μεγαλύτερο ασφαλιστικό ταμείο της χώρας έχει τεράστια προβλήματα ρευστότητας, οι εισφορές αυτές αξιοποιούνται για να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες του και δεν αποδίδονται στο ΕΤΕΑΜ. Υπολογίζεται ότι τα χρέη του ΙΚΑ προς το επικουρικό του ξεπερνούν τα 5 δισ. ευρώ την τελευταία τριετία. Ως αποτέλεσμα βέβαια το ΕΤΕΑΜ καταγράφει διαρκώς ελλείμματα, που παρά τις μειώσεις στις συντάξεις, αντί να υποχωρούν, διογκώνονται.
Ως τις 31/12/2012 το πρόβλημα του ΕΤΕΑΜ ήταν ένα σημαντικό αλλά επιμέρους πρόβλημα της επικουρικής ασφάλισης. Από 1/1/2013 όμως αποτελεί ένα κεφαλαιώδες πρόβλημα για το σύνολο των επικουρικών συντάξεων που χορηγούνται. Ο λόγος είναι ότι το ΕΤΕΑΜ έχει υπαχθεί στο νέο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, με συνέπεια το έλλειμμά του να επηρεάζει συνολικά τη λειτουργία του συγκεκριμένου, νεοσύστατου φορέα. Με δεδομένο μάλιστα ότι υπάρχει η δέσμευση προς την τρόικα για μηδενικά ελλείμματα από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, τίθεται θέμα νέων μειώσεων στις συντάξεις, έτσι ώστε να σταματήσει το ΕΤΕΑ να γράφει ζημίες. Οι μειώσεις αυτές θα αποφασίζονται απευθείας από τον εκάστοτε υπουργό Εργασίας, μόλις διαπιστωθεί από αναλογιστική μελέτη ότι πρόκειται στο ΕΤΕΑ να συσσωρευτούν ελλείμματα. Επειδή οι μειώσεις πρέπει να αποφασίζονται τουλάχιστον ένα τρίμηνο πριν από την εφαρμογή τους, αυτό σημαίνει ότι οι νέες περικοπές στις επικουρικές συντάξεις θα έρθουν μετά το καλοκαίρι.
Για να μπορέσουν να σωθούν από αυτόν τον κυκεώνα μειώσεων, επτά επικουρικά ταμεία υπέβαλαν αναλογιστικές μελέτες για να αυτονομηθούν και να μετατραπούν σε επαγγελματικά ταμεία ασφάλισης. Μόλις την περασμένη εβδομάδα η Εθνική Αναλογιστική Αρχή (ΕΑΑ) έκρινε θετικά τις μελέτες για τέσσερα από αυτά. Πρόκειται για το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Εμπορίου Τροφίμων (ΤΕΑΥΕΤ), το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ασφαλιστών και Προσωπικού Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων (ΤΕΑΑΠΑΕ), το Ταμείο Επικουρικής Ασφαλίσεως Υπαλλήλων Φαρμακευτικών Εργασιών (ΤΕΑΥΦΕ) και το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Εταιριών Πετρελαιοειδών (ΤΕΑΠΕΠ). Μάλιστα για το Ταμείο των Ασφαλιστών και το Ταμείο των Τροφίμων η ΕΑΑ προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και ζήτησε από τις διοικήσεις τους να ετοιμάσουν τις απαραίτητες συμβολαιογραφικές πράξεις, έτσι ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία δημιουργίας Επαγγελματικών Ταμείων. Οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν ελέγξει τα καταστατικά τους και το μόνο που απομένει είναι να προκύψουν οι απαραίτητες υπουργικές αποφάσεις. Ενα βήμα πιο πίσω βρίσκονται τα Ταμεία του Φαρμάκου και των Πετρελαιοειδών, καθώς η ανάλογη διαδικασία έκδοσης συμβολαιογραφικών πράξεων πρόκειται να ξεκινήσει την ερχόμενη εβδομάδα. Στόχος είναι ως τις 28 Φεβρουαρίου να έχει ολοκληρωθεί η αυτονόμηση των παραπάνω Ταμείων. Αυτό σημαίνει ότι από τον Μάρτιο και μετά οι 30.600 εγγεγραμμένοι στο Ταμείο του Φαρμάκου, οι 12.000 του Ταμείου των Ασφαλιστών, οι 29.000 του Ταμείου των Τροφίμων και οι 3.500 εγγεγραμμένοι του Ταμείου των Πετρελαιοειδών θα λαμβάνουν τις όποιες παροχές απευθείας από τους φορείς τους, χωρίς την παρέμβαση του κράτους.
Τα τρία που «κόπηκαν»
Αναλογιστικές μελέτες είχαν υποβάλει και τα Ταμεία Επικουρικής Ασφάλισης Χημικών, Ναυτικών Πρακτόρων και Τραπεζοϋπαλλήλων, για τις οποίες όμως η Εθνική Αναλογιστική Αρχή αποφάνθηκε αρνητικά. Αυτό σημαίνει ότι από την 1η Μαρτίου και μετά τα παραπάνω ταμεία υπάγονται απευθείας στο ΕΤΕΑ και υπόκεινται στις μειώσεις που θα αποφασιστούν σε κεντρικό επίπεδο. Ηδη οι διοικήσεις τους έχουν εκδηλώσει την πρόθεση να καταθέσουν επιπρόσθετα στοιχεία, που θα αποδεικνύουν ότι είναι βιώσιμα. Με την πρώτη απόφαση της ΕΑΑ όμως να είναι αρνητική, είναι εξαιρετικά δύσκολο να πείσουν το υπουργείο Εργασίας να τα εξαιρέσει από την υπαγωγή τους στο νέο υπερεπικουρικό.
Αυξήσεις σε πέντε χρόνια
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ούτε οι συνταξιούχοι των Ταμείων που έμειναν εκτός ΕΤΕΑ θα γλιτώσουν τις περικοπές. Στις αναλογιστικές μελέτες τους γίνεται ξεκάθαρα λόγος για αναγκαστικές μειώσεις, ειδικά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας των νέων Επαγγελματικών Ταμείων. Η εκτίμηση των αναλογιστικών είναι ότι μετά την πρώτη πενταετία και με την προϋπόθεση ότι η ροή εσόδων από εισφορές θα παραμείνει στα ίδια υψηλά επίπεδα τα Ταμεία αυτά θα αποκτήσουν σταθερότητα και θα καταφέρουν να δώσουν και αυξήσεις. Αλλά για να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει πρώτα και εκεί οι συνταξιούχοι να πιουν το πικρό ποτήρι των μειώσεων στις επικουρικές συντάξεις τους.
Βασίλης Αγγελόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120