Η ISIS αποτελεί και επίσημα την πλουσιότερη τρομοκρατική οργάνωση στον κόσμο, χρηματοδοτούμενη από τα πετροδολάρια

Πριν από λίγες ημέρες ένας διάλογος σε συνεδρίαση της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής Γερουσίας πέρασε στα «ψιλά». Η συνομιλία διημείφθη μεταξύ του γερουσιαστή Λίντσεϊ Γκράχαμ και του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ Μαρκ Ντέμπσεϊ. Ο Γκράχαμ ρώτησε τον Ντέμπσεϊ εάν θα επιδιώξει έναν αραβικό συνασπισμό μαζί με τις ΗΠΑ για την καταπολέμηση της ISIS. Ο Ντέμπσεϊ απάντησε: «Χρειάζεται πραγματικά η οικοδόμηση ενός συνασπισμού, έτσι ώστε αυτό που θα δει ο αραβικός μουσουλμανικός κόσμος είναι να απορρίπτουν αυτοί τον ISIS κι όχι εμείς».
Ο Γκράχαμ τον ρώτησε: «Εχουν ήδη απορρίψει την ISIL. Ξέρετε κανέναν σημαντικό αραβικό σύμμαχο που αγκαλιάζει την ISIS;» «Γνωρίζω σημαντικούς Αραβες συμμάχους που τη χρηματοδοτούν» απάντησε ο στρατηγός. «Ναι, αλλά τη στηρίζουν;» συνέχισε ο Γκράχαμ. «Τη χρηματοδοτούσαν επειδή οι Σύροι αντάρτες δεν μπορούσαν να πολεμήσουν τον Ασαντ. Προσπαθούσαν να νικήσουν τον Ασαντ. Νομίζω ότι έχουν συνειδητοποιήσει την απερισκεψία τους» απάντησε ο Ντέμπσεϊ.

Η Μοσούλη

Μια σύντομη απάντηση που δίνουν οι αναλυτές είναι η Σαουδική Αραβία και το πετρέλαιο. Από τον περασμένο Ιούνιο, όταν δηλαδή ο έλεγχος της Μοσούλης πέρασε στα χέρια των τζιχαντιστών, η ISIS αποτελεί και επίσημα πλέον την πλουσιότερη τρομοκρατική οργάνωση στον κόσμο. Πετροδολάρια, χρήμα από λύτρα και λαθρεμπόριο… Οι δραστηριότητες αυτές τής αποφέρουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, αρκετά για να συντηρεί και να αναπτύσσει ένα εξελιγμένο οπλοστάσιο, τους χιλιάδες και πλέον μαχητές της, επιχειρήσεις ανά τον κόσμο και ένα δίκτυο στρατολόγησης που έχει διεισδύσει σε όλα τα σημεία του πλανήτη.

Στην κατάληψη της Μοσούλης οι τζιχαντιστές πήραν 500 δισεκατομμύρια ιρακινά δηνάρια, περίπου 420 εκατομμύρια δολάρια, από την Κεντρική Τράπεζα. Σήμερα η ISIS έχει έσοδα από το λαθρεμπόριο πετρελαίου. Ο στρατός της ελέγχει έξι από τα δέκα κοιτάσματα πετρελαίου στην ανατολική Συρία και επτά κοιτάσματα πετρελαίου και ένα διυλιστήριο στο βόρειο Ιράκ. Μόνο από τις ιρακινές πετρελαιοπηγές, όπως ανέφερε δημοσίευμα της DW, έχει μια παραγωγή 80.000 βαρελιών. Για να σκεφτεί κανείς το μέγεθος, το σουλτανάτο του Μπρουνέι έχει συνολικά τη διπλάσια παραγωγή. Στην πραγματικότητα, πάντως, με τη βοήθεια τοπικών μεσαζόντων μπορεί να διαθέτει μόνο ένα μέρος της παραγωγής και σε τιμές πολύ πιο χαμηλές από αυτές της αγοράς. Σήμερα στην αγορά το βαρέλι κοστίζει 100 δολάρια. Το Ινστιτούτο Brooking της Ντόχα υπολογίζει ότι το Ισλαμικό Κράτος πουλά στη μαύρη αγορά το βαρέλι ανάμεσα στα 25 και 60 δολάρια.

«Τους στηρίζουν μια σειρά από καρτέλ που ενδιαφέρονται για αυτή τη μαύρη αγορά» δηλώνει ο Λιούαϊ αλ Χατέμπ στο CNN από το Ινστιτούτο Brooking. Και συμπληρώνει ότι πρόκειται για ένα δίκτυο το οποίο επεκτείνεται σε τρεις χώρες στη Συρία, στο Ιράκ και στην Τουρκία. Οι δοσοληψίες γίνονται όμως μόνο με χρήματα τοις μετρητοίς και για το λόγο αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνουν οποιεσδήποτε ασφαλείς εκτιμήσεις. Ο μαύρος χρυσός μέχρι πρότινος τουλάχιστον ήταν ο στυλοβάτης της οικονομίας του Ιράκ, με αποθέματα που εκτιμώνται σε 143 δισεκατομμύρια βαρέλια, τα πέμπτα μεγαλύτερα παγκοσμίως και τα υψηλότερα στη Μέση Ανατολή έπειτα από εκείνα της Σαουδικής Αραβίας. Αξίζει μόνο να σημειωθεί ότι το Ισλαμικό Κράτος εξάγει περίπου 9.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα σε τιμές που κυμαίνονται μεταξύ 25-60 δολάρια το βαρέλι. Μερικά από αυτά καταλήγουν σε Κούρδους μεσάζοντες στα σύνορα με την Τουρκία, κάποια καταλήγουν στην εγχώρια αγορά και κάποια καταλήγουν στο καθεστώς Ασαντ, το οποίο στην ουσία τα ανταλλάζει με οπλισμό. Πρόκειται για μια παραδοσιακή πολεμική οικονομία, λένε οι αναλυτές.

Υπόγεια δράση

Εμπειρογνώμονες σε ενεργειακά θέματα και στελέχη μυστικών υπηρεσιών εκτιμούν, όπως αναφέρουν οι «Financial Times», ότι η ISIS μπορεί να «ξεπλένει» εισροές εσόδων που αντιστοιχούν έως και στα 80.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα. Ποσότητα αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, που της εξασφαλίζει αυτή η υπόγεια δράση. Το πετρέλαιο διακινείται λαθραία μέσα από κακοτράχαλες βουνίσιες διαδρομές, μέσα από την έρημο ή ακόμα και μέσω νομίμων περασμάτων, στο Reyhanli, το Zakho ή την Penjwan, ώστε να φτάσει για κατανάλωση στην Τουρκία, στο Ιράν και την Ιορδανία. Αυτές οι «μαύρες» ποσότητες πετρελαίου συχνά διυλίζονται στο ιρακινό Κουρδιστάν.

Τα αραβικά κράτη

Οπως εξηγεί ο Μάικλ Στίβενς, διευθυντής του Royal United Services Institute του Κατάρ, το τελευταίο διάστημα έχει επικρατήσει η άποψη ότι, χωρίς την υποστήριξη του Κατάρ, της Τουρκίας και της Σαουδικής Αραβίας, το Ισλαμικό Κράτος δεν θα υπήρχε. Και ο Γκίντερ Μάιερ, καθηγητής και ερευνητής για τον Αραβικό Κόσμο στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς, συμμερίζεται αυτή την άποψη. «Η σημαντικότερη πηγή χρηματοδότησης προέρχονταν μέχρι στιγμής από τα αραβικά κράτη, κυρίως από τη Σαουδική Αραβία, αλλά και το Κατάρ, το Κουβέιτ και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αλλά πιο σημαντική χώρα είναι σε κάθε περίπτωση η Σαουδική Αραβία».

Πώς η Ευρώπη  άνοιξε τον δρόμο για την οικονομική ενίσχυση του ισλαμιστών

Τον Απρίλιο του 2013 οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. απέσυραν όλες τις κυρώσεις που μπλόκαραν την εισαγωγή συριακού πετρελαίου. Αυτό άνοιξε τον δρόμο σε ομάδες που έλεγχαν το βορειοανατολικό τμήμα της Συρίας, μεταξύ αυτών η ISIS, να ενισχυθούν οικονομικά από τις πετρελαιοπηγές των συγκεκριμένων περιοχών. Η απόφαση των Ευρωπαίων -που ελήφθη με πρωτοβουλία της Βρετανίας και της Γερμανίας- εντάσσονταν στην προσπάθεια ενίσχυσης των Σύριων αντικαθεστωτικών, στους κόλπους των οποίων είχε ήδη δημιουργηθεί ρήγμα και είχαν παρεισφρήσει τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η ISIS και το Μέτωπο αλ Νούσρα, το παρακλάδι της Αλ Κάιντα.

Ο Τσαρλς Λίστερ από το Κέντρο Brookings Doha θεωρεί ότι η ISIS είναι σε θέση να αυτοχρηματοδοτηθεί σε μεγάλο ποσοστό. «Εχει καταφέρει να δημιουργήσει κοινωνικά δίκτυα που της αποφέρουν σταθερή χρηματοδότηση» λέει. Και φέρνει ως παράδειγμα τους συστηματικούς εκβιασμούς κυρίως μικρών και μεγάλων επιχειρηματιών και οικοδομικών εταιριών στη Μοσούλη. Το Ισλαμικό Κράτος ελέγχει επίσης μια τεράστια εδαφική έκταση και εισπράττει «φόρους» και χρήματα για προστασία από τους κατοίκους. Μόνο από τη Μοσούλη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στο Ιράκ, την οποία οι τρομοκράτες κατέκτησαν στα μέσα του περασμένου Ιουνίου, παίρνουν από «φόρους» γύρω στα 8 εκατομμύρια δολάρια τον μήνα, όπως αναφέρει η δημοσιογράφος Μόνα Αλάμι σε μια έκθεση για το Ιδρυμα Carnegie. Σύμφωνα με μαρτυρίες ακτιβιστών στη Συρία, η οργάνωση σκοπεύει λίαν συντόμως να επιβάλει επιπλέον χρεώσεις και για το νερό και τον ηλεκτρισμό στις περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της.

Σε αυτά έρχονται να προστεθούν λύτρα από απαγωγές και πωλήσεις αρχαιοτήτων γύρω στα 1,4 με 1,5 δισ. δολάρια. Παράλληλα όμως το Ισλαμικό Κράτος έχει και τεράστια έξοδα. Υπολογίζεται ότι συντηρεί περίπου 50.000 μαχητές. Με τα χρήματα που διαθέτει μόνο από τη λεηλασία της Μοσούλης, η ISIS μπορεί να χρηματοδοτήσει έναν στρατό 60.000 μαχητών για έναν ολόκληρο χρόνο.

Η Ράκα της ανατολικής Συρίας, η «πρωτεύουσα» του Χαλιφάτου, υπολογίζεται ότι πριν από τον πόλεμο είχε ένα εκατομμύριο κατοίκους. Η υποδομή της πόλης, με νοσοκομεία, σχολεία κ.τ.λ., απαιτεί την ανάλογη συντήρηση. Οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης προσπαθούν τώρα να εντοπίσουν τους τραπεζικούς λογαριασμούς και τους πιθανούς χρηματοδότες της ISIS. Η αναζήτηση αυτή εκτείνεται από τον Περσικό Κόλπο έως την Ινδονησία. Οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν, πάντως, ότι η τρομοκρατική οργάνωση θα δεχτεί σοβαρό πλήγμα μόνον όταν αποκοπεί από το πετρέλαιο. Ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, πάντως, η οργάνωση διαθέτει αρκετά χρήματα για να συνεχίσει απρόσκοπτα τη δράση της για δύο τουλάχιστον χρόνια.