Σκηνικό ανομίας αποκάλυψε η εισαγγελική έρευνα για δημοτικό λατομείο σχιστολίθων στο Νότιο Πήλιο, που λειτουργούσε χωρίς άδεια
Σκηνικό ανομίας πέραν κάθε φαντασίας, που θυμίζει Αγρια Δύση, αποκάλυψε η εισαγγελική έρευνα με επίκεντρο ένα δημοτικό λατομείο σχιστολίθων στο Nότιο Πήλιο, όπου για χρόνια γινόταν παράνομη εξόρυξη όχι απλά χωρίς άδεια, αλλά ενώ υπήρχε αναστολή εργασιών εκμετάλλευσης.
- Από τους Μαρία Παναγιώτου και Νίκο Τσακανίκα
Σύμφωνα μάλιστα με το κλητήριο θέσπισμα που συνέταξε ο εισαγγελέας, στέλνοντας την υπόθεση στο ακροατήριο, συμμέτοχος φέρεται ότι είναι ακόμη και ο δήμαρχος της περιοχής και στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας Μιχάλης Μιτζικός! Πραγματικά, φαντάζει αδιανόητο ότι ήταν σε εξέλιξη για τόσα χρόνια παράνομη εξορυκτική εργασία με τις απόλυτες ευλογίες της δημοτικής Αρχής.
Η υπόθεση ξεκινά το 2016, όταν για το συγκεκριμένο δημοτικό λατομείο σταμάτησε να ισχύει η άδεια εξόρυξης. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στα υπόλοιπα λατομεία της ευρύτερης περιοχής, επειδή δεν ανανεώθηκαν οι περιβαλλοντικές άδειες, με στόχο να επανεκδοθούν, ενσωματώνοντας τους νέους περιβαλλοντικούς όρους, που εν τω μεταξύ είχαν θεσπιστεί. Μόνο που το συγκεκριμένο λατομείο, παρά την αναστολή της άδειας, συνέχισε να λειτουργεί με τις ευλογίες και τη στήριξη του δημάρχου από μια ομάδα ανθρώπων που στη συνέχεια προχώρησε στον υπό σύσταση σήμερα αστικό συνεταιρισμό με την επωνυμία «ΠΕΤΡΑ ΣΥΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΛΑΤΟΜΟΙ ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΩΝ Δ.Δ. ΣΥΚΗΣ». Ετσι, όλα αυτά τα χρόνια η συγκεκριμένη ομάδα έβγαζε και πουλούσε τόνους εξορυκτικού υλικού, παράνομα. Και η παράνομη εξόρυξη και πώληση δεν είναι το μόνο πρόβλημα, αφού προφανώς οι εργάτες δούλευαν στο λατομείο παράνομα, ακόμη και νύχτα, κάτω από επικίνδυνες συνθήκες, ενώ παράλληλα στην περιοχή συντελέστηκε τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή, όπως μπαζώματα ρεμάτων, η οποία, σύμφωνα με τις πληροφορίες, περιγράφεται αναλυτικά και από την εισαγγελέα.
Οι ισχυρές ενδείξεις
Σύμφωνα με το κλητήριο θέσπισμα της εισαγγελέως Πρωτοδικών Βόλου, που στέλνει στο ακροατήριο πέντε μέλη του συνεταιρισμού για παράνομη εξορυκτική δραστηριότητα, υποβάθμιση και ρύπανση του περιβάλλοντος, αλλά και τον δήμαρχο Νοτίου Πηλίου (η πρώτη δικάσιμος έχει οριστεί για τον ερχόμενο Οκτώβριο), το λατομείο έχει από τον Φεβρουάριο του 2016 μέχρι σήμερα εντολές απαγόρευσης εργασιών και εκμετάλλευσης με βάση αποφάσεις του Σώματος Επιθεώρησης Μεταλλείων/Επιθεώρηση Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ) του ΥΠΕΝ. Επιπλέον, όπως διαπίστωσε η εισαγγελέας, η νόμιμη λειτουργία του λατομείου, έκτασης 365.406 τ.μ., που ανήκει στον δήμο και βρίσκεται στη θέση Παλιομέλισσο Συκής, δεν έχει εγκριθεί, δεδομένου ότι δεν εγκρίθηκε τεχνική μελέτη εκμετάλλευσης από το ΣΕΒΕ (άδεια εξόρυξης), από την οποία να προκύπτει ότι είναι εφικτός ο σχεδιασμός ορθολογικής εκμετάλλευσης.
Παρ’ όλα αυτά, τα μέλη του υπό σύσταση συνεταιρισμού «από κοινού και κατά μόνας» άσκησαν δραστηριότητα, χωρίς να τηρούν φυσικά κανέναν περιβαλλοντικό ή εργατικό νόμο, αν και απαγορεύεται στον οποιονδήποτε να εκμεταλλεύεται ή να εξορύσσει ή να αποκομίζει λατομικά ορυκτά χωρίς να έχει τις προϋποθέσεις άσκησης του σχετικού δικαιώματος, όπως επισημαίνει και η εισαγγελέας. Φυσικά, τα μέλη του συνεταιρισμού ενήργησαν παρά το γεγονός πως γνώριζαν τις σχετικές απαγορεύσεις. Σύμφωνα με τις πληροφορίες της «δημοκρατίας», στην πραγματικότητα το λατομείο δεν σταμάτησε ποτέ να λειτουργεί από το 2016, όταν και απαγορεύτηκαν οι εξορυκτικές εργασίες.
Καμία τεχνική μελέτη
Τα πρώτα χρόνια, η εκμετάλλευση γινόταν σε πιο ήπιους ρυθμούς, αλλά από το 2019, και χωρίς να έχουν εγκριθεί καμία τεχνική μελέτη και κανένα περιβαλλοντικό σχέδιο, και χωρίς να έχει εκδοθεί καμία άδεια, οι εργασίες εντάθηκαν, με αποτέλεσμα να πουληθούν παράνομα τόνοι σχιστολίθων, δηλαδή τόνοι από τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της περιοχής. Ενα μεγάλο ερώτημα είναι το πώς προωθούνταν οι σχιστόλιθοι στην αγορά από ένα λατομείο το οποίο δεν είχε εξορυκτική άδεια. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα υλικά πουλήθηκαν σε διάφορες μάντρες οικοδομικών υλικών χωρίς πραγματικά παραστατικά, χωρίς να αποδοθούν φόροι και ΦΠΑ, ασφαλιστικές εισφορές κ.ά., ενώ, σύμφωνα με καταγγελίες, ένα μέρος των πετρωμάτων μεταφέρθηκε ακόμη και στο εξωτερικό.
Ερωτήματα προκαλεί και μια υπόθεση στην οποία μπορεί να εμπλέκεται η Περιφέρεια Θεσσαλίας, όταν πολιτικός επικεφαλής ήταν ο Κώστας Αγοραστός. Υπήρξαν καταγγελίες ότι σε έργο της περιοχής χρησιμοποιήθηκαν υλικά από το λατομείο Συκής, που μάλιστα ήταν κατώτερης διαλογής, με αποτέλεσμα το συγκεκριμένο έργο να συμβάλει στις καταστροφές που σημειώθηκαν από την κακοκαιρία «Ντάνιελ», οι οποίες δεν έχουν αποκατασταθεί μέχρι σήμερα.
Ο ρόλος του κ. Μιτζικού
Σύμφωνα με την εισαγγελέα Πρωτοδικών Βόλου, η δράση των μελών του συνεταιρισμού όχι μόνο ήταν σε γνώση του δημάρχου Μιχάλη Μιτζικού, αλλά είχε και τις ευλογίες του. Συγκεκριμένα, η εισαγγελέας αναφέρει ότι ο δήμαρχος παρείχε με πρόθεση άμεση συνδρομή στους δράστες κατά τη διάρκεια αλλά και την εκτέλεση της άδικης πράξης τής υποβάθμισης περιβάλλοντος. Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι, τον Μάιο του 2022, ο δήμαρχος υπέγραψε με τα μέλη του συνεταιρισμού σύμβαση μίσθωσης αντί περίπου 15.000 ευρώ τον χρόνο, παρά το γεγονός ότι μια τέτοια σύμβαση μπορεί να υπογραφεί μόνο όταν ανασταλεί η απαγόρευση λειτουργίας και δοθεί άδεια (έστω υπό όρους). Πιθανότατα, καθώς οι έλεγχοι πύκνωναν και τα πρόστιμα έπεφταν βροχή, ο δήμαρχος θέλησε -επί ματαίω- να φυλάξει τα… νώτα του.
Διευκόλυνε
Μάλιστα, τη σύμβαση στη συνέχεια ο κ. Μιτζικός την έστειλε και στο υπουργείο για να προκαταβάλει ότι η συμβολαιογραφική πράξη ενέχει θέση άδειας εκμετάλλευσης. Δηλαδή, για να βαφτίσει τη σύμβαση «άδεια εκμετάλλευσης». Βεβαίως, σήμερα η εισαγγελέας μιλά για παρερμηνεία της σχετικής νομοθεσίας, αφού υπεύθυνο για την άδεια είναι προφανώς μόνο το ΣΕΒΕ και μια σύμβαση μίσθωσης είναι…. άδειο πουκάμισο χωρίς αδειοδότηση. Συνολικά, η εισαγγελέας έκρινε πως ο κ. Μιτζικός όχι μόνο επέτρεψε, αλλά και διευκόλυνε την εγκατάσταση του συνεταιρισμού, δηλαδή την παράνομη λειτουργία του λατομείου εν γνώσει του. Χαρακτηριστικό της έκτασης του θέματος είναι το γεγονός πως ο δήμαρχος προσέφυγε στον εισαγγελέα Εφετών Λάρισας κατά του κλητήριου θεσπίσματος της εισαγγελέως Πρωτοδικών. Ομως, ο εφέτης απέρριψε την προσφυγή του, κρίνοντας πως η υπόθεση στοιχειοθετείται από ισχυρές ενδείξεις και πρέπει να φτάσει στο ακροατήριο.
Τα αστρονομικά κέρδη κάλυπταν με ευκολία τα πρόστιμα που επέβαλλαν οι Αρχές
Στη διάρκεια των ετών που το λατομείο στο Νότιο Πήλιο λειτουργούσε παράνομα, οι Αρχές επέβαλλαν σειρά προστίμων, τα οποία δεν φαίνεται να συγκίνησαν τα μέλη του συνεταιρισμού, καθώς τα κέρδη ήταν έτσι κι αλλιώς αστρονομικά. Δεν φαίνεται να συγκίνησαν, ωστόσο, ούτε τον δήμαρχο, που συνέχισε να προσφέρει… θαλπωρή στα μέλη τού υπό σύσταση συνεταιρισμού.
Αξίζει πάντως να αναφέρουμε πως η Περιβαλλοντική Επιθεώρηση της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είχε επιβάλει πρόστιμο στον δήμο, ύψους 57.000 ευρώ. Επίσης, με τις υπ’ αριθ. 1293/25.04.20217 και 6317/27.08.2028 αποφάσεις του Σώματος Επιθεώρησης Βορείου Ελλάδας/υπουργείου Ενέργειας, είχαν επιβληθεί χρηματικές ποινές στον Δήμο Νοτίου Πηλίου, ύψους 6.000 ευρώ και 9.000 ευρώ, για τη μη φύλαξη και λήψη μέτρων ασφαλείας αντίστοιχα των δημοτικών λατομικών χώρων. Τέλος, είχε επιβληθεί πρόστιμο 30.000 ευρώ στον αντιπρόεδρο του συνεταιρισμού, ο οποίος πιάστηκε παράνομα να μεταφέρει με ιδιόκτητο αυτοκίνητο φορτίο εξορυγμένης ακατέργαστης πέτρας.
Δεκάδες έλεγχοι χωρίς αποτέλεσμα
Το 2021, πέντε χρόνια μετά την αναστολή λειτουργίας, οι συνεταιριστές του λατομείου -με αδιευκρίνιστο τρόπο- καταφέρνουν να αποκτήσουν Απόφαση Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ) από τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) του ΥΠΕΝ. Βεβαίως, η ΑΕΠΟ είναι μόνο το πρώτο βήμα, καθώς κυρίως οι έλεγχοι του ΣΕΒΕ προσδιορίζουν εάν τηρούνται οι όροι και αν θα δοθεί άδεια εξόρυξης, δηλαδή λειτουργίας.
Τον Δεκέμβριο του 2022, στον χώρο κάνουν αυτοψία μηχανικοί της Περιφερειακής Ενότητας Μαγνησίας και Σποράδων συνοδεία αστυνομικών αλλά και ενός αντιδημάρχου. Στην έκθεση που συντάσσουν φαίνεται ξεκάθαρα πως το λατομείο λειτουργεί χωρίς άδεια εξόρυξης, ενώ υπάρχει σημείωση για ύπαρξη απόφασης του δημοτικού συμβουλίου της περιοχής να παραχωρήσει τον χώρο προς λειτουργία στον υπό σύσταση συνεταιρισμό «μετά την έκδοση της απαιτούμενης άδειας». Αξίζει να διευκρινίσουμε -καθώς έχει σημασία για τη συνέχεια της ιστορίας- πως, σύμφωνα με τη διαδικασία, εάν μετά τους ελέγχους του ΣΕΒΕ δοθεί άδεια λειτουργίας (υπό όρους για έναν χρόνο), τότε ο δήμος μπορεί να κάνει την παραχώρηση στον συνεταιρισμό.
Σε σχέση με τις περιβαλλοντικές παραβιάσεις, η συγκεκριμένη έκθεση αυτοψίας επισημαίνει συνοπτικά πως μεγάλες ποσότητες στείρων υλικών βρίσκονται «στα πρανή του ρέματος που βρίσκεται στα Α-ΒΑ του λατομείου», ότι διάφορα υλικά έχουν μπαζώσει ολοσχερώς το ρέμα Γρανίτσα «σε αρκετά σημεία και σε μήκος τουλάχιστον 300 μέτρων», πως ακόμη δεν υπάρχουν βαθμίδες εξόρυξης, ούτε περίφραξη, ενώ έχουν δημιουργηθεί τρύπες μεγάλου βάθους που «εγκυμονούν κινδύνους ατυχήματος» – περιβαλλοντικές παραβάσεις οι οποίες διαπιστώθηκαν και από την εισαγγελέα, και αποτελούν μέρος του θεσπίσματος. «Γενικά, προκύπτει η μη τήρηση της ΑΕΠΟ του έργου, παρόλο που έχει παρέλθει ένα έτος από την έκδοσή της, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την πιθανή ρύπανσή του» σημειώνουν οι μηχανικοί.
Ελεγχο δεν έκανε μόνο η Περιφέρεια στο λατομείο. Οπως αναφέρει και η εισαγγελέας, τον Μάιο και τον Ιούλιο του 2021, τον Δεκέμβριο του 2022 και τον Νοέμβριο του 2023 έκτακτες αυτοψίες πραγματοποίησαν και η Αστυνομία της περιοχής αλλά και το ΣΕΒΕ. Εκτός από όσα είχαν καταγράψει οι μηχανικοί της Περιφέρειας, διαπιστώθηκε ακόμη σε αυτούς τους ελέγχους η ύπαρξη παλετών με τελικά εμπορεύματα αλλά και μηχανήματα έργου, στα οποία όχι μόνο δεν υπήρχαν πινακίδες με αριθμούς κυκλοφορίας, αλλά είχαν αφαιρεθεί από αυτά και οι μεταλλικές ταμπέλες που τοποθετούνται από τον κατασκευαστικό οίκο όπου αναγράφονται ο σειριακός αριθμός και το έτος κατασκευής του εκάστοτε μηχανήματος. Ο λόγος, προφανής: να μην μπορούν εύκολα οι Αρχές να ταυτοποιήσουν σε ποιον ή ποιους ανήκουν τα μηχανήματα. Επίσης, σε δύο από τις αυτοψίες βρέθηκαν στον χώρο δύο αυτοκίνητα που ανήκουν σε μέλος του συνεταιρισμού, στα οποία είχαν φορτωθεί σχιστόλιθοι.
Σημειώνεται ότι, μακροσκοπικά, δεν φάνηκε η τήρηση οποιουδήποτε μέτρου σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων, εκτός των εξορυκτικών (στερεά απόβλητα, έλαια, υγρά απόβλητα κ.ά.), ούτε μέτρων για την αποτροπή ενδεχόμενου κινδύνου πυρκαγιάς. Αξίζει, τέλος, να σημειώσουμε πως, σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, στο σημείο είχε πραγματοποιηθεί και παράνομη εκχέρσωση δασικής αναδασωτέας έκτασης.
