Νέες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας και στο χιλιοταλαιπωρημένο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας προτείνει η επιτροπή Πισσαρίδη. Πίσω από τις προτάσεις, οι οποίες είναι διατυπωμένες με έναν ακαδημαϊκό και γενικόλογο τρόπο, κρύβεται μία σειρά παρεμβάσεων που έρχονται να θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και κατοχυρωμένα εργασιακά δικαιώματα.
Το πόρισμα εστιάζει στη μείωση του μη μισθολογικού κόστους, έναν διαχρονικό στόχο όλων των κυβερνήσεων, καθώς αυτό παραμένει υψηλό σε σύγκριση και με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, χωρίς να δίνει συγκεκριμένες απαντήσεις για την αντικατάσταση των πόρων που θα αφαιρεθούν από το ασφαλιστικό σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι, στα ψιλά γράμματα του σχεδίου, να προτείνονται… νέα φορολογικά βάρη.
Συγκεκριμένα, το σχέδιο Πισσαρίδη προβλέπει τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, μείωση του ανώτατου ορίου εισοδήματος (πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών) επί του οποίου επιβάλλονται αναλογικές ασφαλιστικές εισφορές για τους μισθωτούς εργαζομένους και αντικατάσταση της ποσοστιαίας εισφοράς υγείας των μισθωτών με ένα σταθερό ποσό ή ένα σύστημα λίγων κλάσεων, όπως ισχύει και με τους αυτοαπασχολουμένους. Εναλλακτικά, προτείνεται η διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος αναλογικών εισφορών, αλλά με ακόμα πιο χαμηλό πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών υγείας.
Επίσης, προτείνεται η αναπροσαρμογή των κανόνων υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης με τρόπο που να είναι αναλογιστικά και ουσιαστικά περισσότερο ανταποδοτική και η πληρέστερη μετάβαση συντάξεων σε σύστημα τριών πυλώνων, με μείωση εισφορών και ενισχυμένους βαθμούς ελευθερίας των νοικοκυριών στη διαχείριση.
Αναπάντητο, ωστόσο, παραμένει το σημαντικότερο πρόβλημα σε ό,τι αφορά την υλοποίηση του σχεδίου, το οποίο είναι πώς θα καλυφθεί το κενό στη χρηματοδότηση του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος. Χαρακτηριστική είναι η αποστροφή των «σοφών» που συνέταξαν το σχέδιο ότι «το σχετικό κενό θα καλυφθεί από γενικά φορολογικά έσοδα», τη στιγμή που η γενικότερη φιλοσοφία που διατρέχει το σύνολο του κειμένου των 122 σελίδων είναι η μείωση των βαρών. Επειδή ακριβώς γνωρίζουν οι οικονομολόγοι που συνέταξαν το πόρισμα ότι η υλοποίηση των προτάσεών τους θα επιφέρει μείωση στα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων, προτείνουν την αντικατάστασή τους με νέους φόρους.
Την ώρα που η αγορά εργασίας στην Ελλάδα, ακόμη και μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, κυριαρχείται από την αυθαιρεσία και τους πενιχρούς μισθούς, η επιτροπή έρχεται να προτείνει επαναφορά ρυθμίσεων που κατά το πρόσφατο παρελθόν έδωσαν τη δυνατότητα σε ασυνείδητους εργοδότες να εκμεταλλεύονται τους εργαζομένους, να στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και να στερούν πολύτιμους πόρους από το σύστημα.
Ειδικότερα, προτείνεται η «απλοποίηση» των υποχρεώσεων για την εκ των προτέρων ενημέρωση για υπερωριακή απασχόληση για την κάλυψη έκτακτων αναγκών και ο εξορθολογισμός της χρήσης και του κόστους των υπερωριών, επισημαίνοντας ότι «η ευελιξία στη χρήση υπερωριών είναι σημαντική για την οικονομική δραστηριότητα».
Σε πρακτικό επίπεδο, η εφαρμογή όσων προτείνει η επιτροπή θα οδηγήσει στην εδραίωση της παραβατικότητας, καθώς η πλέον διαδεδομένη μορφή της τα τελευταία χρόνια, μετά και τη θέσπιση του προστίμου των 10.500 ευρώ, δεν είναι η αδήλωτη αλλά η υποδηλωμένη εργασία. Δηλαδή το φαινόμενο της δήλωσης ενός εργαζομένου με μειωμένη απασχόληση (π.χ. τετράωρη), ενώ στην ουσία αυτός εργάζεται και πέραν του καθιερωμένου οκταώρου. Τέλος, η μείωση του κόστους των νόμιμων υπερωριών το μόνο που θα καταφέρει είναι να δώσει τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις να λειτουργούν νόμιμα με λιγότερο προσωπικό, ενώ όλοι οι παράγοντες της αγοράς θεωρούν δεδομένη την εκτίναξη της ανεργίας τους ερχόμενους μήνες.
Οι θετικές παρεμβάσεις για την οικονομία και την κοινωνία
Με κεντρικό στόχο τη συστηματική αύξηση της παραγωγικότητας και την εξωστρέφεια κινείται το αναπτυξιακό πακέτο της επιτροπής για την οικονομία, προτείνοντας παράλληλα τη στενότερη διασύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία. Η στροφή της οικονομίας προς αυτήν την κατεύθυνση μπορεί να οδηγήσει στη συστηματική αύξηση των εισοδημάτων.
Η επιτροπή εισηγείται επίσης σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση της ανισότητας ευκαιριών για τις γυναίκες στην αγορά εργασίας, όπως και τη θέσπιση νόμου κατά των διακρίσεων στον ίδιο τομέα. Όπως αναφέρεται, η ισότητα των φύλων και γενικότερα η καταπολέμηση των διακρίσεων με βάση το φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ηλικία πρέπει να κατοχυρώνονται ρητά νομικά και να εφαρμόζονται απαρέγκλιτα.
Προτείνεται επίσης στην κυβέρνηση να προωθήσει την έννοια της κοινωνικής ευθύνης για τις επιχειρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να υποστηρίζουν τις γυναίκες κατά την περίοδο τεκνοποίησης θεωρώντας το διάστημα αυτό ως μέρος της κανονικής σταδιοδρομίας των υπαλλήλων τους και όχι ως εμπόδιο στην πρόοδό τους. Επιπροσθέτως, καθώς η πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση παίζει σημαντικό ρόλο στις κοινωνικές ανισότητες και στην αναπαραγωγή τους, η στήριξη ιδιαίτερα αδύναμων και ευπαθών κοινωνικά ομάδων (οικονομικά ασθενέστεροι, μετανάστες, ΑμεΑ κ.λπ.) χρειάζεται να ενισχυθεί.
Οι υποδομές φοιτητικής μέριμνας πρέπει να επεκταθούν και να αναβαθμιστούν, ιδιαίτερα με συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ενώ οι αντίστοιχες δαπάνες (σίτισης, στέγασης, συγγραμμάτων) χρειάζονται εξορθολογισμό και ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς τους. Αντίστοιχα πρέπει οι κυβερνητικές πολιτικές να βοηθήσουν στην αύξηση της συμμετοχής των νέων στην αγορά εργασίας.
Προτείνονται επίσης μείωση του κόστους παραγωγής στη μεταποίηση, κυρίως μέσω επιταχυνόμενων φορολογικών αποσβέσεων για επενδύσεις σε εξοπλισμό και μείωση του κόστους ενέργειας, ριζική αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης για ανέργους και εργαζομένους, φορολογικά κίνητρα για αύξηση μακροχρόνιας αποταμίευσης στην κατεύθυνση ανάπτυξης της εσωτερικής κεφαλαιαγοράς, άμεση λειτουργία εξειδικευμένων τμημάτων στα δικαστήρια για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος με ανώτατο όριο 12 μηνών έως την απόφαση.
Προβληματισμός για τους επικίνδυνους πειραματισμούς και τις πολλές ασάφειες
Οι πρώτες λέξεις της έκθεσης Πισσαρίδη που δόθηκε το βράδυ της Δευτέρας στη δημοσιότητα είναι ότι πρόκειται για ένα ενδιάμεσο και άρα ημιτελές κείμενο που παραδίδεται για παρατηρήσεις και σχολιασμό. Συνεχίζει λέγοντας ότι αυτό το κείμενο, μετά προφανώς από τις παρατηρήσεις και τον σχολιασμό, θα οδηγήσει σε τελική έκθεση τον Σεπτέμβριο 2020, αφού γίνουν προσθήκες και προσαρμογές στις ενότητες της παρούσας και αφού προστεθούν και νέες ενότητες. Αυτές οι γραμμές είναι προφανές ότι αποτελούν «οχυρωματικά έργα» πίσω από τα οποία μπορούν να κρυφτούν πολλά.
Ασάφειες, ανακατεμένες με καλές προθέσεις και εξυπηρέτηση πολύ συγκεκριμένων συμφερόντων, επικίνδυνοι πειραματισμοί και ιδεολογικές εμμονές που ίσως έχουν βαρύτατο κόστος για τους πραγματικούς φορείς της οικονομίας, τους ανθρώπους του μόχθου και της επιχειρηματικότητας. Η «πράσινη ενέργεια» δίπλα στο χαμηλότερο ενεργειακό κόστος και η μείωση της φορολογίας, μαζί με ενισχυμένες δημόσιες επενδύσεις. Ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας και η διόρθωση υπερρυθμισμένων τομέων της συνυπάρχουν σε ένα κείμενο το οποίο σαφώς τις επόμενες ημέρες θα αναλυθεί και του οποίου μέρη σαφώς θα αντικρουστούν από αντίστοιχου κύρους οικονομολόγους.
Σε αυτό, πάντως, απαριθμείται μια σειρά δράσεων οικονομικής πολιτικής, οι οποίες θα πρέπει, λόγω των χαρακτηριστικών της ελληνικής οικονομίας, να έχουν προτεραιότητα στο άμεσο μέλλον. Εκτός από τις αλλαγές στο Ασφαλιστικό, προτείνονται ο εκσυγχρονισμός του συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας στον τομέα της προστασίας των επενδυτών και ο εκσυγχρονισμός του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης, με στοχοθεσία για ταχύτερη μείωση των προβληματικών δανείων από τις τράπεζες.
Προτείνεται ακόμη η άμεση λειτουργία εξειδικευμένων τμημάτων στα δικαστήρια για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος με ανώτατο όριο 12 μηνών ως την απόφαση και διεύρυνση του συστήματος ενδικοφανών διαδικασιών σε όλους τους τομείς της Δημόσιας Διοίκησης για υποθέσεις διαφορών μεταξύ του Δημοσίου και ιδιωτών.
Ακολουθούν η θεσμική ενίσχυση της Δημόσιας Διοίκησης, η καθολική εφαρμογή της αξιολόγησης και η συνέχιση και εμβάθυνση των διαδικασιών ψηφιοποίησης αλλά και η εφαρμογή της Αρχής μόνο μίας φοράς για την παροχή δεδομένων πολιτών και επιχειρήσεων προς το Δημόσιο.Ακολουθούν επίσης η μείωση του κόστους παραγωγής στη μεταποίηση, η ενίσχυση βασικής έρευνας και καινοτομίας, ενώ ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης για ανέργους και εργαζομένους και στην αναδιάρθρωση του ΟΑΕΔ με στροφή προς ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης. Σημαντική θεωρείται πάντως και η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης μεταναστών και ενσωμάτωσής τους στην αγορά εργασίας, ενώ αναφορά γίνεται και στη διευκόλυνση της ένταξης γυναικών στην αγορά εργασίας και την καταπολέμηση των διακρίσεων.
Εκσυγχρονισμός και αναδιαρθρώσεις προβλέπονται για το σύστημα εκπαίδευσης, το Σύστημα Υγείας, τη φορολογία της ακίνητης περιουσίας. Στο σχέδιο προβλέπονται ακόμη δημόσιες επενδύσεις και κίνητρα για ιδιωτικές δαπάνες για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, εμβληματικές δράσεις πράσινης ανάπτυξης αλλά και ανάπτυξη υποδομών μέσω δημόσιων επενδύσεων και κινητοποίησης ιδιωτικών σε ψηφιακές τεχνολογίες και συστήματα, πράσινη ανάπτυξη και περιβαλλοντική αναβάθμιση, διαχείριση αποβλήτων, μεταφορές ώστε να ισχυροποιηθούν τα ελληνικά λιμάνια ως πηγή εισόδου εμπορευμάτων στην Ευρώπη και για να διευκολυνθούν οι εξαγωγές αγαθών από τη χώρα και αναβάθμιση υποδομών για τον εισερχόμενο τουρισμό.
Τη διαχείριση του σχεδίου αυτού θα κληθεί να αναλάβει η εκτελεστική επιτροπή στη γραμματεία της κυβέρνησης, την οποία θα στελεχώνουν ο υφυπουργός Δημοσιονομικής Πολιτικής Θεόδωρος Σκυλακάκης, ο υφυπουργός Συντονισμού του Κυβερνητικού Εργου Ακης Σκέρτσος, ο γενικός γραμματέας Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ Δημήτρης Σκάλκος, ο προϊστάμενος του Οικονομικού Γραφείου Αλέξης Πατέλης και ο πρόεδρος του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων Μιχάλης Αργυρού. Θα δημιουργηθούν ακόμη πέντε ομάδες εργασίας για τις πέντε μεγάλες θεματικές ενότητες: Τα ζητήματα που αφορούν την πράσινη ανάπτυξη υπό την εποπτεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, την ψηφιακή πολιτική υπό την εποπτεία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή υπό την εποπτεία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και τον παραγωγικό μετασχηματισμό και τις ιδιωτικές επενδύσεις υπό την εποπτεία του υπουργείου Ανάπτυξης.
«Βαφτίζουν» τον ανασχηματισμό μίνι αναδιάρθρωση
Στη λύση ενός μίνι ανασχηματισμού, στα μέτρα Πισσαρίδη, κατέληξε το σίριαλ που άρχισε με δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών αλλά και του ίδιου του πρωθυπουργού εδώ και καιρό.
Στην κυβέρνηση δεν θέλουν να τον ονομάσουν έτσι, με αποτέλεσμα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας να δηλώνει κατηγορηματικά το βράδυ της Δευτέρας ότι «δεν γίνεται ανασχηματισμός αλλά μια μίνι αναδιάρθρωση της κυβέρνησης».
«Ο πρωθυπουργός είπε πως πρόκειται για διορθωτικές κινήσεις» τόνισε ο κ. Πέτσας και συμπλήρωσε ότι όποιες κινήσεις κάνει ο πρωθυπουργός τις επόμενες ημέρες δεν θα συνιστούν ανασχηματισμό, αλλά ενίσχυση του κυβερνητικού έργου.
Οποια ονομασία όμως και εάν επιλέξει η κυβέρνηση να δώσει στη συγκεκριμένη κίνηση, η ουσία είναι ότι πρόκειται για μια αναπροσαρμογή της κυβέρνησης για την εξυπηρέτηση του σχεδίου Πισσαρίδη, αφού το όνομα στο οποίο επικεντρώνεται είναι αυτό του υφυπουργού Οικονομικών Θεόδωρου Σκυλακάκη, ο οποίος αναβαθμίζεται σε αναπληρωτή υπουργό. Από τη νέα του θέση ο κ. Σκυλακάκης θα έχει κυρίως εποπτικό ρόλο για τη μορφοποίηση και αργότερα την υλοποίηση του συγκεκριμένου σχεδίου. Η αύξηση του αριθμού των
υφυπουργών, η αναβάθμιση ορισμένων γενικών γραμματέων και η είσοδος στην κυβέρνηση βουλευτών θεωρείται ότι εξυπηρετεί τόσο κυβερνητικές όσο και κομματικές ισορροπίες, με δεδομένο μάλιστα ότι πλέον η κυβέρνηση με τη σύνθεση που θα έχει από εδώ και πέρα θα φτάσει μέχρι τη ΔΕΘ, σημείο το οποίο χρονικά συμπίπτει και με την τελική παρουσίαση της τελικής μορφή του σημερινού «ενδιάμεσου κειμένου» του σχεδίου Πισσαρίδη για την ανάπτυξη.
Η Σακελλαροπούλου
Στην Αθήνα αναμένεται να επιστρέψει και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η οποία άρχισε την περασμένη Παρασκευή τις διακοπές της στη Νάξο, για την ορκωμοσία των νέων μελών της κυβέρνησης.
Όπως με διάθεση αστεϊσμού πάντως σημειωνόταν, η συγκεκριμένη εξέλιξη θα επιτρέψει τόσο σε υπουργούς όσο και στους συνεργάτες τους να κάνουν διακοπές με την ησυχία τους, χωρίς να αγωνιούν πάνω από ένα τηλέφωνο. Έτσι, θα γεμίσουν τις μπαταρίες για να επιστρέψουν ξεκούραστοι στις θέσεις τους.
