Με τα κρατικά ταμεία να είναι σε εποπτεία, οι παροχές στη ΔΕΘ δεν θα ξεπεράσουν το όριο του 1,5 δισ. ευρώ, ενώ μετά θα ακολουθήσει λιτότητα… διαρκείας
Οι δημοσκοπήσεις καθρεφτίζουν διάπλατα την κοινωνική αντίδραση, με επίκεντρο την ακρίβεια στην αγορά και στην κατοικία. Την ίδια στιγμή, ο επιχειρηματικός κόσμος εντείνει τις αντιδράσεις του για την υπερφορολόγηση, ζητώντας από την κυβέρνηση ουσιαστική στήριξη, που θα μπορούσε να διορθώσει τις μεγάλες αδικίες στα βάρη που επωμίζεται (με τελευταία προσθήκη, που «πονάει» ένα μεγάλο τμήμα της αγοράς, το χαράτσι στους ελεύθερους επαγγελματίες). Ωστόσο, καθώς η ώρα της ΔΕΘ πλησιάζει, γίνεται όλο και πιο αντιληπτό πως ο «κουμπαράς» δεν γεμίζει. Το «καλάθι» της ΔΕΘ δεν θα είναι αυτό που θα ήθελαν ο κόσμος του επιχειρείν και φυσικά η ελληνική κοινωνία ούτε φέτος ούτε τα επόμενα χρόνια, όπως όλα δείχνουν.
Η συνεχής επικοινωνιακή προσπάθεια της κυβέρνησης για ένα πακέτο αξίας 1,5 δισ. ευρώ, με πιθανό επιπρόσθετο μέτρο-έκπληξη, όπως το περιγράφουν (ατύπως) σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους τα αρμόδια στελέχη της, φαίνεται ότι είναι απλώς μία προσπάθεια να διαχειριστεί το γεγονός πως… πολλά λεφτά δεν υπάρχουν. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι υπάρχουν μεγάλα πλεονάσματα και παρά τα άνω των 40 δισ. ευρώ κρατικά διαθέσιμα. Αυτό αποκάλυψε η εφημερίδα «Dealnews» στο τελευταίο της φύλλο, σε ένα άκρως αποκαλυτικό και αναλυτικό ρεπορτάζ.
Σύμφωνα με την έγκυρη οικονομική εφημερίδα η αιτία είναι το «όχι» των Βρυξελλών στην παροχή ενός ισχυρού πακέτου στήριξης, καθώς οι δημοσιονομικοί κανόνες τους οποίους έχει συμφωνήσει η κυβέρνηση να εφαρμόζει και φέτος, αλλά και τα επόμενα πολλά χρόνια δεν αφήνουν σχετικό περιθώριο. Τι θα συμβεί, λοιπόν; Οπως φαίνεται μέχρι στιγμής, μόνο οριακές εκπλήξεις προς τα «πάνω» μπορούν να υπάρξουν και αυτές θα «αφαιρεθούν» από τον «κουμπαρά» των επόμενων ετών (εκτός και αν γίνει κάποιο θαύμα στη δυναμική της οικονομίας).
Ωστόσο, οι πραγματικές επιδόσεις και τα δεδομένα της οικονομίας δεν αφήνουν σοβαρές ελπίδες, ούτε και περιθώρια για αισιοδοξία. Το πρωτογενές πλεόνασμα στο επτάμηνο του τρέχοντος έτους ξεπερνά τους στόχους κατά 1,2 δισ. ευρώ και αυτό σε ταμειακή βάση. Προέρχεται, μάλιστα, σε έναν μεγάλο βαθμό από την υστέρηση στη ροή των πληρωμών (κάτι το οποίο εξηγεί εν μέρει και τη διόγκωση των οφειλών του κράτους προς τους ιδιώτες). Οσον αφορά τα επιπλέον έσοδα από άμεσους φόρους, η εικόνα επηρεάζεται λόγω της νωρίτερης (από τα μέσα Μαρτίου του 2025) ενεργοποίησης της εφαρμογής για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων, η οποία οδηγεί σε αυξημένες εισπράξεις στο επτάμηνο (κατά 1,3 δισ. ευρώ), η οποία, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ροής εσόδων τους επόμενους μήνες (ήδη τον Ιούλιο υπάρχει υστέρηση).
Πιο ενδεικτικό στοιχείο για τη δυναμική της ελληνικής οικονομίας είναι το «πώς» πηγαίνουν τα έσοδα από ΦΠΑ: ανήλθαν συγκεκριμένα σε 2.818 εκατ. ευρώ και είναι αυξημένα έναντι του στόχου κατά 41 εκατ. ευρώ φέτος τον Ιούλιο. Ομως, έναν χρόνο προτού ξεπέρναγαν τον στόχο κατά 197 εκατ. ευρώ! Αρμόδιες πηγές αναφέρουν ότι είναι αρκετά λογικό όταν μειώνεται το κενό ΦΠΑ, να επιβραδύνονται και τα επιπλέον οφέλη που τροφοδοτούσαν τα «μαξιλάρια» για τα μέτρα στήριξης.
Η επιβράδυνση, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, συνδέεται όμως και με την πορεία της οικονομίας ευρύτερα. Τα μηνύματα από την τουριστική αγορά είναι μεικτά, με μείωση της διάθεσης για δαπάνες, αλλά και τάση περιστολής της κατανάλωσης και στην εγχώρια αγορά λόγω της ακρίβειας. Ετσι, οι εκτιμήσεις για την πορεία του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) αναθεωρούνται από επίσημες πηγές. Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιμα, επίσης, θεωρούνται τα επίσημα στοιχεία που θα ανακοινωθούν για την πορεία του Αυγούστου σε όρους τουρισμού και κρατικών εσόδων. Εξίσου σημαντικά είναι και τα δεδομένα για την πορεία του ΑΕΠ το 2ο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Οι κανόνες
Το ζήτημα είναι ότι η Ελλάδα, παρά την υπέρβαση των στόχων σε όρους πρωτογενών πλεονασμάτων, λόγω του υψηλότατου χρέους και των τόκων τους οποίους πρέπει να εξυπηρετεί κάθε χρόνο, έχει δεχθεί έναν πολύ στενό «κορσέ» ανόδου δαπανών. Το τελικό δημοσιονομικό ισοζύγιο φτάνει στα 2,2 δισ. ευρώ στο επτάμηνο, από πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 7,9 δισ. ευρώ. Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης κάνουν την κατάσταση πολύ πιο σύνθετη. Η Ελλάδα από πριν, λόγω υψηλότατου χρέους (326,4 δισ. ευρώ), ήταν αναγκασμένη να διατηρεί υψηλά πλεονάσματα για δεκαετίες. Πλέον, όμως, είναι αδύνατο και… να μοιράσει αυτόματα στην κοινωνία και… την αγορά, ως «μέρισμα», την όποια υπεραπόδοση.
Τα μέτρα στήριξης θα έρχονται πλέον, αν οι επιδόσεις εξακολουθήσουν να παραμένουν καλές, αλλά θα δίδονται με το «σταγονόμετρο» και θα απαιτείται κάθε φορά να προηγηθεί διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες, για να υπάρχει -ή να μην υπάρχει- το τελικό «οκ».
Το νέο στοιχείο-κλειδί είναι ο σωρευτικός δείκτης ανόδου των δαπανών, που είναι πολύ «σφικτός» λόγω του υψηλού χρέους.
Στο επίκεντρο θα είναι η μείωση των άμεσων φόρων
Ποτέ δεν έχει ειπωθεί τόσες φορές, ξανά και ξανά, τι θα περιέχει το πακέτο της ΔΕΘ. Αναμένεται να εστιάσει στη μεσαία τάξη και την ενίσχυση της οικογένειας, με φόντο το Δημογραφικό, και με στόχο να περιορίσει την κοινωνική αναταραχή για την κρίση στην αγορά κατοικίας. Στο επίκεντρο θα είναι η μείωση των άμεσων φόρων, με το μότο πως τα πλεονάσματα επιτρέπουν παρεμβάσεις αλλά «μέχρι εκεί που αντέχει η οικονομία και μέχρι εκεί που επιτρέπουν και οι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες»…
Προαναγγέλλονται και παρεμβάσεις «μερεμέτια» για τους ελεύθερους επαγγελματίες, για τους ιδιωτικούς και τους δημόσιους υπαλλήλους, αλλά και μόνιμα μέτρα για τους συνταξιούχους. Καθώς και μικρές κινήσεις στην οικοδομή, όπως το πάγωμα του ΦΠΑ για τις νεόδμητες αγορές για ακόμα έναν χρόνο (και για το 2026) και στη φορολόγηση των ενοικίων ως κίνητρο για να ανοίξουν κλειστά ακίνητα. Το επίκεντρο είναι η φορολογία εισοδήματος και η νέα κλίμακα για μισθωτούς, συνταξιούχους, αγρότες και αυτοαπασχολούμενους. Οι παρεμβάσεις θα επικεντρώνονται κυρίως σε φορολογουμένους με εισοδήματα από 15.000 ευρώ έως 40.000 ευρώ.
Προτείνεται η προσθήκη ενός ενδιάμεσου συντελεστή 15% (στο κλιμάκιο 10.001 ευρώ έως 20.000 ευρώ), στο οποίο υπάρχει μία απότομη άνοδος στον συντελεστή φορολόγησης (από 9% στο 22%). Επίσης για τα υψηλά εισοδήματα εξετάζεται αναπροσαρμογή του ορίου (από τα 40.000 ευρώ σήμερα), πέραν του οποίου εφαρμόζεται ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής 44%. Προτείνεται η μείωση του συντελεστή ή η αύξηση του κλιμακίου. Εχει προταθεί και η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, με κρίσιμο δείκτη το πώς θα γίνεται η αυτόματη αναπροσαρμογή.
Τι εξετάζεται για ελεύθερους επαγγελματίες και ακίνητα
Στο τεκμαρτό σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων, οι πιέσεις για κατάργηση εντείνονται. Αλλά αυτό που εξετάζεται είναι διορθωτικές κινήσεις. Περιλαμβάνουν επέκταση της μείωσης 50% του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος το οποίο ισχύει σήμερα για οικισμούς έως 1.500 κατοίκους σε περιοχές με μεγαλύτερο πληθυσμό.
Επίσης, στο τραπέζι είναι η αύξηση του ποσοστού της έκπτωσης για όσες επιχειρήσεις δεν απασχολούσαν προσωπικό και θα συμπληρώσουν τετραετία το 2025. Συζητείται μία μείωση του τεκμαρτού εισοδήματος στο 90% του κατώτατου μισθού (σήμερα το ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα είναι συνδεδεμένο με τον κατώτατο). Επίσης, προωθείται και η οριστική κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Προς το παρόν οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορούν απλώς να το αμφισβητούν. Η διαδικασία της αμφισβήτησης είναι σε εξέλιξη και οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση έως τις 19 Σεπτεμβρίου στην πλατφόρμα myBusinessSupport.
Στο τραπέζι είναι και η μείωση – κατάργηση του ΕΝΦΙΑ. Πρόκειται για μία κίνηση η οποία έχει προαναγγελθεί από το 2024. Υπάρχουν, ωστόσο, αρκετές αντιρρήσεις για τα αντισταθμίσματα που πρέπει να ληφθούν. Μια πρόταση να αυξηθεί ο ΕΝΦΙΑ σε κλειστά ακίνητα προσκρούει επίσης σε κοινωνικούς λόγους και φέρεται ότι προωθείται μόνο η στοχευμένη μείωσή του ως κίνητρο για αύξηση της προσφοράς κατοικίας. Επίσης, στην κλίμακα φορολογίας των εισοδημάτων από ενοίκια συζητείται η μείωση στο 5% του πρώτου συντελεστή (από 15% σήμερα για εισοδήματα έως 5.000 ευρώ). Στις συντάξεις περιλαμβάνεται η αύξηση κατά 2,4%, αλλά και παρέμβαση στο θέμα της προσωπικής διαφοράς (πιθανόν με συμψηφισμό μέρους της προσωπικής διαφοράς με τις νέες αυξήσεις). Αλλά και με παρέμβαση στο επίδομα 250 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους, ώστε να διευρυνθούν οι δικαιούχοι.
Πώς κρίνει η Ε.Ε. την Ελλάδα
Η Ελλάδα κρίνεται με βάση δύο δείκτες μέτρησης της πορείας των καθαρών δαπανών (ετησίως και σωρευτικά). Αυτοί είναι οι δείκτες που διαμορφώνουν το περιθώριο για μέτρα στήριξης και όχι τα πλεονάσματα. Ομως για το 2024 είχαμε, αντί για άνοδο δαπανών 2,6% (που μπορούσαμε), μείωση κατά 0,3%! Αποδείχθηκε, δηλαδή, πως είχαμε ως χώρα ένα περιθώριο που δεν χρησιμοποιήσαμε, γιατί μετρήθηκε λάθος η απόδοση των μέτρων και τελικά οι δαπάνες ήταν χαμηλότερες και ήρθαν επιπλέον έσοδα (από ΦΠΑ, από «χαράτσια» σε επαγγελματίες και από φορολογία επιχειρήσεων και εργαζομένων). Με βάση, λοιπόν, αυτόν τον δείκτη του 2024 μας δίδεται το δικαίωμα φέτος και τα επόμενα έτη να διανεμηθεί το «μαξιλάρι» ως «παρεμβάσεις στήριξης», αλλά… με κόφτη: μπορεί να δοθεί μόνο ποσό αξίας έως 0,3% του ΑΕΠ ετησίως από την υπέρβαση του 2024.
Το ποσό αυτό προς διανομή για το 2025 ισοδυναμεί με 1,1 δισ. ευρώ, με βάση την αποτίμηση που έγινε από τις κοινοτικές υπηρεσίες τον Μάιο. Ανάλογο περιθώριο θα υπάρχει (αν δεν αλλάξουν οι συνθήκες) σε πρόσθετες παροχές των επόμενων ετών. Ετσι, όταν φέτος η κυβέρνηση μιλά για 1,5 δισ. ευρώ μένει να φανεί αν το ποσό «μεγάλωσε» σε συνεννόηση με τις Βρυξέλλες ή αν συμπληρώνεται από τα περίπου 500 εκατ. ευρώ της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής στις αμυντικές δαπάνες. Με αυτό το επιπλέον περιθώριο ανόδου στις δαπάνες, οι καθαρές δαπάνες για το 2025 εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 4,5% σε ετήσια βάση (έναντι 3,7% αρχικού στόχου) και η σωρευτική αύξηση για τη 2ετία 2024-2025 θα είναι 4,2% (και πάλι πιο χαμηλή από το 6,5% ανόδου που ήταν αρχικά ο στόχος και δικαιούται η Ελλάδα). Το υπόλοιπο «μαξιλάρι» έως το 2028 (που ολοκληρώνεται η 4ετής περίοδος προγραμματισμού των Βρυξελλών για κινήσεις ανόδου των δαπανών ή μείωσης των φόρων) είναι 2,3%. Αυτά τα περίπλοκα ποσοστά θα καθορίζουν τις «τύχες» πολιτών και επιχειρήσεων…
Μ.Η.Τ. 232120