Η γκρίνια για τη φοροδιαφυγή είναι γνωστή… Το ίδιο και τα μεγαλεπήβολα σχέδια για την εφαρμογή του νόμου. Σταρ της φοροδιαφυγής, όμως, δεν είναι ο φούρνος της γειτονιάς, ούτε ο μικρομεσαίος έμπορος στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο. Πρωταγωνιστές είναι οι πολυεθνικές, οι κολοσσοί που εκμεταλλεύονται τα νομικά κενά που υπάρχουν εδώ και δεκαετίες εν γνώσει των πολιτικών… Κενά που αφέθηκαν στην τύχη τους και αποτελούν νίκη των πανίσχυρων λόμπι που κινούν τα νήματα στην Ουάσινγκτον, στις Βρυξέλλες, στη Φρανκφούρτη και σε όλα τα μεγάλα κέντρα λήψης αποφάσεων. Η υποκρισία, λοιπόν, περισσεύει και είναι ακόμη πιο εξοργιστικό το γεγονός ότι η γκρίνια και τα μεγάλα λόγια που ακούγονται στα εθνικά κοινοβούλια, στο αμερικανικό Κογκρέσο, στο Ευρωκοινοβούλιο και στα fora των Βρυξελλών δεν δικαιολογούνται. Με αφορμή την υπόθεση της Apple και την έρευνα που έχει ξεκινήσει στις ΗΠΑ, αλλά και την προ ημερών Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, η φοροδιαφυγή, προσφιλές θέμα ενασχόλησης των πολιτικών, μας απασχολεί. Για μια ακόμη φορά. Οχι μόνο στις χώρες που τελούν υπό ασφυκτική λιτότητα και προσπαθούν να γεμίσουν τα κρατικά ταμεία, αλλά και σε αυτές που θεωρητικά ευημερούν ή είναι καλύτερα από εμάς… Ομως είναι προκλητικό το γεγονός ότι το διάτρητο σύστημα που επιτρέπει τη μαζική και νόμιμη, όπως αποδεικνύεται, φοροαποφυγή, δισ. ευρώ ή δολαρίων, είναι το σύστημα που οι πολιτικοί εμπνεύστηκαν, όχι ο «λογιστής» του φούρναρη…
Το επίμαχο ζήτημα τίθεται παραδοσιακά κάθε χρόνο σε όλες της Συνόδους. G7, G20, E.Ε., ΟΟΣΑ κ.λπ. Διαλέξτε και πάρτε… Μόλις πριν από λίγους μήνες, τον περασμένο Φεβρουάριο, το τελικό κείμενο διακήρυξης της Συνόδου της Ομάδας των 20 αναφερόταν στην αποφασιστικότητα των ισχυρότερων χωρών του πλανήτη να λάβουν μέτρα και τις απαραίτητες συλλογικές δράσεις για την πάταξη της φοροδιαφυγής, αναγνωρίζοντας τα κενά του διεθνούς φορολογικού συστήματος, που επιτρέπουν στις πολυεθνικές εταιρίες να διαφεύγουν της φορολογίας. Θεωρητικά, οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες των κύριων πλούσιων και αναδυόμενων χωρών του πλανήτη περιμένουν το συνολικό σχέδιο δράσης που θα παρουσιάσει τον Ιούλιο ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, «ορισμένες πολυεθνικές χρησιμοποιούν στρατηγικές που τους επιτρέπουν να μην πληρώνουν παρά μόλις 5% επί των κερδών, ενώ πιο μικρές επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να καταβάλλουν ως και το 30%».
Αυτή την εβδομάδα, κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε., η Γαλλία, η Βρετανία και η Γερμανία απηύθυναν έκκληση για τη λήψη σκληρών μέτρων σε βάρος εταιριών όπως η Google, η Apple και η Amazon, που φοροδιαφεύγουν συστηματικά, εκμεταλλευόμενες τα νομικά κενά. Το θέμα της φοροαποφυγής συζητήθηκε εκτενώς, καθώς κολοσσοί, όπως η Google, βγάζουν από την πίσω πόρτα τεράστια ποσά, την ώρα που στην Ε.Ε. εφαρμόζονται πολιτικές άγριας λιτότητας. «Δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι κάποιες εταιρίες με νομότυπο τρόπο αποφεύγουν τη φορολόγηση. Πρέπει να συνεργαστούμε, να εναρμονίσουμε τις νομοθεσίες μας και να βρούμε στρατηγικές για να τις σταματήσουμε» είπε ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, που -σημειωτέον- βρέθηκε αντιμέτωπος με τις απειλές των γαλλικών κολοσσών όταν ανακοίνωσε αύξηση της φορολογίας τους… Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον τόνισε ότι πρέπει η Ε.Ε. να αναλάβει δράση για να σταματήσει το φαινόμενο. Το θέμα επανήλθε εκ νέου στο προσκήνιο εξαιτίας της υπόθεσης της Apple, που κατηγορείται από το αμερικανικό Κογκρέσο για φοροδιαφυγή ύψους πολλών δισ. δολαρίων. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Κογκρέσου, η αμερικανική τεχνολογική εταιρία εκμεταλλεύτηκε τα «παράθυρα» της νομοθεσίας και θυγατρικές εταιρίες της στην Ιρλανδία, οι οποίες δεν δήλωναν φορολογικοί κάτοικοι σε καμία χώρα του κόσμου. Η μόνιμη υποεπιτροπή της Γερουσίας έδωσε στη δημοσιότητα μια έκθεση 40 σελίδων σχετικά με τη διεθνή φορολογική διάρθρωση της Apple. «Η Apple αναζητούσε το Αγιο Δισκοπότηρο της φοροδιαφυγής. Δημιούργησε εξωχώριες εταιρίες που κατείχαν δεκάδες δισ. δολ., ενώ υποστήριζε ότι δεν είναι φορολογικοί κάτοικοι πουθενά» δήλωσε ο γερουσιαστής Καρλ Λιβάιν του Δημοκρατικού Κόμματος, που είναι πρόεδρος της επιτροπής. Με βάση τις καταγγελίες η Apple γλίτωσε μόνο την τελευταία τετραετία φόρους που θα πλήρωνε στην Αμερική για κέρδη 44 δισ. δολαρίων, τα οποία θα θεωρούνταν διαφορετικά «φορολογητέο offshore εισόδημα». Ωστόσο, η επιτροπή σημείωσε ότι δεν υπήρξαν ενδείξεις πως η Apple έκανε κάτι παράνομο στην προσπάθειά της να ελαχιστοποιήσει τη φορολογία της! «Πρόκειται για τον ορισμό ενός φορολογικού “παραθύρου”, που τεχνικά μπορεί να είναι συμβατό με τον νόμο, αλλά παραβιάζει το πνεύμα του» δήλωσε ο κ. Λιβάιν.
Τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα περιλαμβάνουν τη χρήση των μη φορολογικών κατοίκων-θυγατρικών της Apple στην Ιρλανδία, στις οποίες διοχετεύονταν τα κέρδη της επιχείρησης σε διεθνές επίπεδο. Μία από αυτές τις θυγατρικές, η Apple Sales International (ASI) δεν πλήρωσε καθόλου φόρους για πωλήσεις 74 δισ. δολαρίων από το 2009 έως το 2012. Το 2011 η εταιρία πλήρωσε φόρο 10.000.000 δολαρίων για κέρδη ύψους 22 δισ. δολαρίων, με φορολογικό συντελεστή δηλαδή 0,05%, σύμφωνα με την επιτροπή. Μία άλλη θυγατρική, η Apple Operations International (AOI), που δεν εμφανιζόταν πουθενά ως φορολογικός κάτοικος, δεν υπέβαλε δήλωση φορολογίας εισοδήματος σε καμία χώρα την τελευταία πενταετία, παρά τα εισοδήματά της ύψους 30 δισ. δολαρίων που διαπίστωσε η επιτροπή την περίοδο 2009-2012. Η AOI ιδρύθηκε το 1980 και το διοικητικό συμβούλιό της συνεδριάζει στις ΗΠΑ, αλλά χωρίς να υπάρχει φυσική παρουσία εργαζομένων. «Δεν έχω δει ποτέ κάτι τέτοιο, δεν γνωρίζουμε κανέναν που να έχει δει κάτι τέτοιο» δήλωσε ο κ. Λιβάιν.
Ο ιρλανδικός παράδεισος
Η Apple, από την πλευρά της, δηλώνει «καθαρή», καθώς οι σχετικές συμφωνίες χρονολογούνται πριν από τριάντα χρόνια και προέκυψαν έπειτα από διαπραγματεύσεις με την Ιρλανδία, η οποία «βοηθά» τις πολυεθνικές να αποφεύγουν να πληρώνουν φόρο για τις πωλήσεις που κάνουν στις εγχώριες αγορές τους.
Η έφοδος στο Παρίσι για την Google και τα άλλα κόλπα Amazon και Starbucks
Ομως δεν είναι μόνο η Apple «νομότυπα φοροφυγάς». Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής Γερουσίας, θυγατρική της Amazon στη Βρετανία πλήρωσε μόλις 3,7 δισ. δολάρια φόρο το 2012, με πωλήσεις 6,5 δισ. δολάρια και την ίδια τακτική ακολούθησαν η Google και η Starbucks. Υπολογίζεται ότι μόνο από τα ευρωπαϊκά ταμεία διαφεύγουν κάθε χρόνο πάνω από ένα τρισ. ευρώ, εξαιτίας της «νόμιμης» σε πολλές περιπτώσεις φοροαποφυγής. Στη Γαλλία πολύς θόρυβος είχε προκληθεί όταν οι γαλλικές αρχές προχώρησαν σε έφοδο στα γραφεία της Google στο Παρίσι το 2011 και ζητήθηκε από την εταιρία να πληρώσει 1,7 δισ. ευρώ. Το ίδιο συνέβη και στη Βρετανία, όπου η εταιρία -αν και από το 2006 έως το 2011 κέρδισε 18 δισ. δολάρια- πλήρωσε μόλις 16.000.000 δολάρια σε φόρους.
Η Amazon πληρώνει χαμηλούς φόρους για τα κέρδη της από το εξωτερικό μέσω μίας εταιρίας που έχει συστήσει στο Λουξεμβούργο. Η Google πληρώνει επίσης χαμηλούς φόρους, κατευθύνοντας τις πωλήσεις της στο εξωτερικό μέσω μίας ιρλανδικής μονάδας, η οποία καταβάλει το μεγαλύτερο μέρος των κερδών της σε μία θυγατρική στις Βερμούδες. Εκθεση του Reuters το 2012 ανέφερε ότι η Starbucks, η μεγαλύτερη αλυσίδα καφέ στον κόσμο, κατέβαλε μόνο 8.600.000 λίρες συνολική φορολογία στη Βρετανία κατά τη διάρκεια των τελευταίων 13 ετών, ενώ έχει συνολικές πωλήσεις 3,1 δισεκατομμυρίων λιρών. Η Google είχε κέρδη 4 δισ. δολαρίων από τις πωλήσεις της μόνο στη Βρετανία, πέρυσι, αλλά ταυτόχρονα είχε φορολογική επιβάρυνση, μόλις 4.200.000 λιρών το 2011.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ εξέφρασε την οργή της για το ότι υπάρχουν νόμοι που επιτρέπουν σε εταιρίες να κινούνται με αυτό τον τρόπο. Δεν ανέφερε βέβαια ότι αυτοί οι νόμοι είναι δημιούργημα των εθνικών κυβερνήσεων και των κοινοτικών κανονισμών.
Στέλλα Θεοδώρου
Μ.Η.Τ. 232120