«Το ράλι της Wall Street θα επιβραδυνθεί, αλλά έχει έρθει η ώρα της Ευρώπης να πρωταγωνιστήσει». Λόγια σοφά ή φρούδες ελπίδες για το τέλος της ύφεσης; Ο χρόνος θα δείξει. Η εκτίμηση πάντως ανήκει στον Μπομπ Ντόουλ, τον πρώην επικεφαλής στρατηγικό αναλυτή της BlackRock, που σήμερα καταλαμβάνει την ίδια θέση στη Nuveen Asset Management και θεωρείται γκουρού των αγορών. Οπως είπε ο ίδιος στο CNBC, «σίγουρα» θα πόνταρε τα χρήματά του στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια.
Των επίσημων ανακοινώσεων της Eurostat την Τετάρτη προηγήθηκε μια σειρά προβλέψεων από αναλυτές και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Δικαιολογημένα. Η επιστροφή της ευρωζώνης στην ανάπτυξη το δεύτερο φετινό τρίμηνο, αν και δεν θα αποτυπωθεί άμεσα στην πραγματική οικονομία, αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός έπειτα από έξι διαδοχικά τρίμηνα ύφεσης. Τυπικά, η ευρωζώνη θα αφήσει πίσω της την ύφεση, όμως η ανάπτυξη είναι ισχνή και άτονη, και ο δρόμος προβλέπεται μακρύς και δύσκολος, αν δεν αλλάξει κάτι στη συνταγή της λιτότητας που ακολουθείται.
Οι πρώτες θετικές ενδείξεις εμφανίστηκαν την άνοιξη και αφορούσαν κυρίως τη βιομηχανική παραγωγή και λιγότερο την καταναλωτική πίστη. Παρ’ όλα αυτά, «είναι ακόμη πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για ένα τέλος της κρίσης του χρέους στη ζώνη του ευρώ» προειδοποιούν οι Μιτσάλα Μάρκουσεν και Μπράιαν Χίλιαρντ, αναλυτές της Societe Generale CIB, πολύ περισσότερο από τη στιγμή που η ανάκαμψη της δραστηριότητας την άνοιξη κρύβει σημαντικές αποκλίσεις και εξαρτάται πολύ από τον γερμανικό κινητήρα.
Πάντως και η Goldman Sachs αναθεώρησε προς τα πάνω τις εκτιμήσεις της για την ανάπτυξη της ευρωζώνης το δεύτερο τρίμηνο του έτους στο 0,2%, που είναι ο υψηλότερος ρυθμόε από το 2012, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για μηδενική μεταβολή. Οι αναλυτές αποδίδουν την αναβάθμιση στα θετικά στοιχεία που δίνουν κυρίως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία. Οι αναλυτές της Goldman Sachs αναζήτησαν μάλιστα τους κλάδους και τις μετοχές που αναμένεται να ωφεληθούν περισσότερο. Οπως εξηγούν, οι κατηγορίες μετοχών που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη ευαισθησία στο ρίσκο της ευρωζώνης (θετικό ή αρνητικό) είναι ο Eurostoxx 50, ο τραπεζικός κλάδος, καθώς και τα χρηματιστήρια της Ιταλίας και της Ισπανίας. Και μάλιστα αυτά τα κομμάτια της αγοράς εμφανίζουν, σύμφωνα πάντα με την Goldman Sachs, σημαντικά περιθώρια ανόδου στην περίπτωση που η βελτίωση των μακροοικονομικών δεικτών συνεχιστεί. Ειδικότερα, οι συγκεκριμένες μετοχές εξακολουθούν να κυμαίνονται κατά 50% χαμηλότερα από τα υψηλά του 2007, την ώρα που κλάδοι με λίγη ευαισθησία στο ρίσκο της ευρωζώνης, όπως αυτοί της υγείας, των τροφίμων και ποτών και των ειδών οικιακής χρήσης, κινούνται κατά 30% υψηλότερα από τα υψηλά του 2007.
Σύμφωνα με τη μέση πρόβλεψη των 14 στρατηγικών αναλυτών που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση του Bloomberg, οι ευρωπαϊκές μετοχές θα σημειώσουν περαιτέρω άνοδο 3,5% έως τα τέλη του έτους. Αντίθετα, για τον S&P 500 προβλέπεται πτώση 0,9%.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι ούτε η ΕΚΤ αναμένεται να αλλάξει την πλεύση στην πολιτική που ακολουθεί. Ο επικεφαλής της Μάριο Ντράγκι έκανε λόγο πριν από λίγες ημέρες για «βελτιωμένους δείκτες εμπιστοσύνης που επιβεβαίωσαν το σενάριο μιας σταθεροποίησης της οικονομίας», προειδοποιώντας όμως ότι οι μεγάλες δημοσιονομικές περικοπές που εφαρμόζονται σε πολλές χώρες της ευρωζώνης «θα εξακολουθήσουν να επιβαρύνουν την οικονομική δραστηριότητα».
«Οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να υποφέρουν από μια άτονη εσωτερική ζήτηση, η οποία έχει συνθλιβεί από το ύψος της ανεργίας, τις μικρές μισθολογικές αυξήσεις και την αυξανόμενη φορολογική πίεση. Κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε κανένα στήριγμα προερχόμενο από την εσωτερική αγορά, η οποία θα πρέπει να σταματήσει απλώς να συρρικνώνεται με ορίζοντα το 2014» δήλωσε ο Φρανσουά Ντιέν, αναλυτής της CM-CIC Securities. Η έλλειψη της ζήτησης, επισημαίνουν οι οικονομολόγοι, θα είναι αυτή που θα κρατήσει καθηλωμένη την όποια ανάπτυξη. Οπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο Τζέιμς Ασλεϊ, οικονομολόγος της RBC Capital, «η ανάκαμψη στην ευρωζώνη θα είναι αργή». Βασανιστικά αργή.
Τροχοπέδη η λιτότητα
Ομως τίποτα δεν διασφαλίζει ότι θα συνεχιστεί η ανάκαμψη. Το αντίθετο. Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε η «WSJ», στην οποία συμμετείχαν 19 οικονομολόγοι, οι προοπτικές είναι θολές. Κι αυτό εξαιτίας της λιτότητας που θα συνεχιστεί σε πολλές χώρες της Ευρώπης, κρατώντας σε χαμηλά την κατανάλωση και χωρίς να διαφαίνεται κάποια βελτίωση στο κοντινό μέλλον.
Οι 200.000 απολύσεις υπαλλήλων στο ιταλικό δημόσιο και η στροφή στο αέριο
Το χρέος, οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι αγωγοί φυσικού αερίου. Κάπως έτσι διαμορφώνεται η ατζέντα της ιταλικής κυβέρνησης. Οι ανακοινώσεις για το ιταλικό χρέος δεν προκάλεσαν έκπληξη, αλλά αίσθηση: 2,75 τρισεκατομμύρια ευρώ! Αυτό ήταν το δημόσιο χρέος της Ιταλίας τον Ιούνιο, σημειώνοντας αύξηση κατά 600.000.000 ευρώ σε σχέση με τον Μάιο, η οποία οφείλεται και στη συνδρομή της χώρας στα προγράμματα οικονομικής βοήθειας προς κράτη μέλη της ευρωζώνης που πλήττονται από την κρίση χρέους. Τα ιταλικά ΜΜΕ υπενθύμισαν την έκθεση της τράπεζας επενδύσεων Mediobanca που αποκαλύφθηκε στις αρχές του καλοκαιριού και προειδοποιούσε για τον κίνδυνο χρεοκοπίας της χώρας το επόμενο εξάμηνο εξαιτίας του τεράστιου δημόσιου χρέους.
Την ίδια ώρα, τα ιταλικά συνδικάτα του δημοσίου ετοιμάζονται για νέες κινητοποιήσεις, καθώς ο φάκελος που προβλέπει την απομάκρυνση 200.000 δημοσίων υπαλλήλων άνω των 57 ετών βρίσκεται ήδη στο γραφείο του Ενρίκο Λέτα. Κατά την εφημερίδα «Ιλ Μεσατζέρο», ο Ιταλός υπουργός Εργασίας Ενρίκο Τζιοβανίνι προσπαθεί να κατευνάσει την οργή των συνδικάτων. Ηδη τα συνδικάτα της Αριστεράς USB ανακοίνωσαν γενική απεργία στις 18 Οκτωβρίου. Το ιταλικό δημόσιο μετρά 3.000.000 εργαζομένους. Ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων μειώθηκε κατά 3,5% το 2012, οι μειώσεις μισθών έφθασαν το 1,3% ή τα 6,6 δισ. ευρώ για το ίδιο διάστημα, ενώ οι μισθοί θα μείνουν έως το 2015 καθηλωμένοι.
Πάντως ο Ιταλός πρωθυπουργός αναζητεί διεξόδους και γι’ αυτόν τον λόγο μετέβη στο Αζερμπαϊτζάν για συνομιλίες με τον πρόεδρο της χώρας Ιλχάμ Αλίγεφ. Στην κορυφή της ατζέντας των δύο ηγετών βρέθηκε η κατασκευή του νέου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από τις πηγές της Κασπίας στην Ευρώπη μέσω του αγωγού TAP. Η δαπάνη του έργου υπολογίζεται σε 40 δισ. δολάρια, ενώ ο αγωγός που θα περάσει από την Τουρκία, την Ελλάδα και την Αλβανία, για να καταλήξει στην Ιταλία μέσω υποθαλάσσιας κατασκευής στην Αδριατική, εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει το 2019.
Με την ολοκλήρωση του έργου υπολογίζεται ότι θα μεταφέρονται περισσότερα από 10 δισ. κυβικά μέτρα αζερικού αερίου ετησίως στην Ευρώπη, γεγονός που θα μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση των χωρών της Ε.Ε. από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Στέλλα Θεοδώρου
