Το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων αποτελεί ίσως το πιο φρικαλέο μνημείο της ναζιστικής θηριωδίας στην Ελλάδα. Στέκει πάντα εκεί, στο ιστορικό πεδίο, θυμίζοντας σε όλους την κτηνωδία των γερμανικών στρατευμάτων Κατοχής (σ.σ.: είναι ένα από τα εγκλήματα κατά του ελληνικού λαού, για τα οποία οι… φίλοι μας οι Γερμανοί θεωρούν ότι δεν χρωστούν τίποτα!). Ομως δεν είναι ευρέως γνωστό ότι ένα μικρό χωριό, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τα μαρτυρικά Καλάβρυτα, καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Γερμανούς, μερικές ημέρες μετά τη σφαγή των Καλαβρυτινών. Το Σελλά, λίγο έξω από την Πάτρα, υπέστη ανάλογης αγριότητας…μεταχείριση από τους κατακτητές, που συνέχισαν την αποτρόπαια δράση τους στην περιοχή με ένα νέο ολοκαύτωμα.
Από τις μαρτυρίες επιζησάντων σχηματίστηκε η συγκλονιστική ιστορία του ολοκαυτώματος των Σελλών, την οποία παρουσιάζουμε σήμερα, μετά και την πολύτιμη βοήθεια του αντιδημάρχου Πατρέων Κώστα Μπουρδούλη.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1944 φτάνει στο χωριό μια ανταρτική ομάδα και κατευθύνεται στο δημοτικό σχολείο, όπου και εγκαθίσταται. Χωριανοί ενημερώνουν τους αντάρτες ότι επίκειται έλευση γερμανικών στρατευμάτων. Ομως αυτοί δεν δίνουν σημασία και δεν λαμβάνουν μέτρα προστασίας. Δυστυχώς, οι πληροφορίες επιβεβαιώνονται, καθώς οι Γερμανοί έρχονται, περικυκλώνουν το χωριό και στήνουν πολυβόλα. Πολλοί μίλησαν για προδοσία. Ξημερώματα Πρωτοχρονιάς του 1944, ένας γερμανικός πυροβολισμός δίνει το σύνθημα της επίθεσης κατά των ανταρτών, στο σχολείο. Τα πολυβόλα των Γερμανών τούς σφυροκοπούν. Οι σφαίρες πέφτουν βροχή. Φωτιά, καπνός, θάνατος… Τα κορμιά των Ελλήνων κείτονται στα χωράφια, όπου χτυπήθηκαν επιχειρώντας να διαφύγουν. Στον κεντρικό δρόμο, κοντά στην εκκλησία, ένας αντάρτης έχει πέσει νεκρός από ξιφολόγχη. Ο τότε πρόεδρος του χωριού Γεώργιος Γιάχος βγαίνει από το σπίτι του για να δει τι γίνεται και αμέσως πυροβολείται. Τραυματισμένος, έρποντας, επιστρέφει στην οικία του. Επειτα από λίγο Γερμανός στρατιώτη τον καλεί να βγει. Ο κοινοτάρχης τον ακούει, βγαίνει άοπλος, τραυματισμένος και μπροστά στα έντρομα μάτια της συζύγου του και των ανήλικων παιδιών δέχεται τα πυρά του Γερμανού. Ο Γεώργιος Γιάχος σωριάζεται νεκρός στα σκαλοπάτια του σπιτιού του. Την ίδια τραγική κατάληξη έχουν οι χωριανοί Γιάννης Κωστόπουλος και Νίκος Χριστοδουλόπουλος.
Κάποια στιγμή τα όπλα σιγούν, η μάχη τελειώνει, με 10 Ελληνες νεκρούς (Γεώργιος Γιάχος, Γιάννης Κωστόπουλος, Νίκος Χριστοδουλόπουλος, Θεοφάνης Γκοτσόπουλος, Σωτήρης Σωτηρίου, Βαγγέλης Πανόπουλος, Ηλίας Γκολφινόπουλος, Σπύρος Μαλεβής, Βασίλης Ροδόπουλος και Κώστας Μπαστούνας). Η εγκληματική δράση των Γερμανών συνεχίζεται, μολονότι ο επιχειρησιακός σκοπός τους έχει επιτευχθεί. Με προτεταμένα τα όπλα περνούν πόρτα πόρτα από όλα τα σπίτια και συγκεντρώνουν άνδρες και γυναικόπαιδα.
Τα γυναικόπαιδα οδηγούνται και ασφαλίζονται στον ναό του Αγίου Νικολάου. Φωνάζουν, κλαίνε και προσεύχονται. Μάνες κρατάνε σφιχτά τα παιδιά στην αγκαλιά τους. Κανένας δεν γνωρίζει τι θα συμβεί. Οι 43 άνδρες κλείνονται σε ένα μαντρί και περιμένουν με αγωνία. Η σκέψη όλων γυρίζει αναπόφευκτα στην πρόσφατη -13 Δεκεμβρίου 1943- μαζική εκτέλεση των Καλαβρυτινών. Λέγεται ότι κατά τη διάρκεια της κράτησής τους καταστρώνουν ένα σχέδιο: Οταν δοθεί εντολή για την εκτέλεσή τους, οι μεγαλύτεροι να πέσουν ομαδικά πάνω στις κάννες των γερμανικών όπλων για να βρουν ευκαιρία οι νεότεροι να διαφύγουν και να σωθούν· σχέδιο ανδρείας και αυτοθυσίας, το οποίο ευτυχώς δεν χρειάζεται να εκτελεστεί, καθώς οι Γερμανοί στρατιώτες διατάσσονται να τους μεταφέρουν σε στρατόπεδο της Πάτρας. Προτού φύγουν οι Γερμανοί, ολοκληρώνουν το αποτρόπαιο έργο τους λεηλατώντας το χωριό και παραδίδοντάς το στις φλόγες. Τα περισσότερα σπίτια καίγονται ολοσχερώς και οι άνθρωποι μένουν μέσα στον σκληρό χειμώνα με τα ρούχα που φορούν. Το βιος τους, οι κόποι τους γίνονται παρανάλωμα του πυρός. Σπίτια τους είναι πλέον οι καλύβες των χωραφιών τους.
Επειτα από 10 μέρες απελευθερώνονται οι άνδρες και επιστρέφουν στο χωριό τους, για να αντικρίσουν μόνο ερείπια και αποκαΐδια.
Την ερχόμενη Κυριακή 15 Ιανουαρίου, στον χώρο του μνημείου του ολοκαυτώματος τελείται ετήσιο μνημόσυνο για τους πεσόντες. Οι κάτοικοι των Σελλών, μολονότι έχουν περάσει 78 χρόνια από τότε, διατηρούν άσβεστη τη μνήμη εκείνης της δραματικής Πρωτοχρονιάς, που σημάδεψε την πορεία του τόπου τους.
Δημήτρης Κυριακόπουλος
